2711905779

223

Ośrodki zarządzania w polskiej gospodarce

ogól zapotrzebowanie na usługi otoczenia biznesu, itd. Niekiedy problem jest istotny także w odniesieniu do wyższych szczebli administracyjnych, na przykład głośne było w końcu lat 90. połączenie banków Bank Inicjatyw Gospodarczych BIG SA (Warszawa) i Banku Gdańskiego SA (Gdańsk) w BIG Bank Gdański SA i umiejscowienie siedziby w Warszawie, przez co - zdaniem wielu wypowiedzi prasowych, Gdańsk stracił na prestiżu. Podobne spekulacje dotyczyły Banku Przemysłowo-Handlowego SA (Domański, 1999), który ostatecznie po połączeniu się z Powszechnym Bankiem Kredytowym SA (większym od BPH pod względem aktywów, lecz znacznie mniejszym pod względem przychodów) w końcu 2001 r. i przyjęciu nazwy BPH PBK SA ma formalnie siedzibę w Krakowie, lecz w praktyce funkcjonują dwie centrale: w Krakowie i w Warszawie.

W przypadku inwestycji zagranicznych spektakularnym zagadnieniem jest wkraczanie wielkich korporacji handlowych (głównie detalicznych) oraz banków zagranicznych (pomijając aspekt prywatyzacyjny). Większość siedzib przedsiębiorstw handlowych jest umiejscowiona w Warszawie (Metro AG, DT Casino, E. Leclerc), nieliczne poza, np. w Poznaniu (Selgros). Tymczasem prosta analiza wykazuje, że gdyby poszczególne obiekty handlu wielkopowierzchniowego były oddzielnymi przedsiębiorstwami, to i tak mogłyby się znaleźć na Liście 500 (według obliczeń przeprowadzonych na podstawie przychodów ogółem poszczególnych sieci handlowych i liczby posiadanych obiektów, w 1999 r. na 1 hipermarket przypadało średnio w poszczególnych sieciach 95-368 min zł przychodów ze sprzedaży; najmniejsza firma na Liście 500 uzyskała w 1999 r. 161 min zł przychodów, w 2000 r. - 210 min zł). Podobne obliczenia można odnieść do przedsiębiorstw w innych branżach (transport, bankowość, ubezpieczenia). Lokalizacja głównych siedzib korporacji zagranicznych jest związana niewątpliwie z atrakcyjnością inwestycyjną miasta i regionu (Swianie-wicz i Dziemianowicz, 1998; Domański i inni, 2000), związanej m.in. z istnieniem odpowiedniego zaplecza obsługi biznesu (kancelarie prawnicze, banki, itp.), a także możliwością pozyskania wysokokwalifikowanej kadry menedżerskiej.

Ponieważ konsolidacja przedsiębiorstw i ekspansja wielkich korporacji międzynarodowych (ponadnarodowych) są zjawiskami powszechnie obserwowanymi, będą miały także swoje odbicie w strukturze wielkościowej największych przedsiębiorstw w Polsce. W konsekwencji proces ten może wpłynąć na dalszą koncentrację rozmieszczenia siedzib największych przedsiębiorstw. Ogólnie, lokalizacja siedzib wielkich korporacji ponadnarodowych wpłynie w znaczący sposób także na pozycję miast polskich w układzie systemu miast w Europie (Korcelli, 2000).

W analizie wykazane zostało ponadto regionalne zróżnicowanie kontroli przedsiębiorstw przez różny pod względem własnościowym kapitał. Dominacja kapitału zagranicznego i szczególne zainteresowanie inwestorów zagranicznych województwami Polski zachodniej i północnej będzie prawdopodobnie się pogłębiać. Szczególne zainteresowanie kapitału zagranicznego w tych regionach wskazuje na atrakcyjność istniejących przedsiębiorstw (przejęcie poprzez prywatyzację), jak i atrakcyjność związaną z inwestycjami typu greenfield oraz spodziewane rynki zbytu.