2711905769

Ośrodki zarządzania w polskiej gospodarce 219

53% zatrudnionych w przedsiębiorstwach z Listy 500 miało główny ośrodek zarządzania położony w Warszawie. Za liczący się ośrodek zarządzania zasobami ludzkimi uznać należy ponadto konurbację katowicką (ponad 11%, ale Katowice tylko około 3%). Pozostałe miasta miały marginalne znaczenie.

Dominacja Warszawy jako ośrodka koncentrującego funkcje zarządzające zasobami ludzkimi wynikała z umiejscowienia siedzib firm największych pod względem zatrudnienia. Wśród 675,9 tys. zatrudnionych, dla których główna siedziba przedsiębiorstwa znajdowała się w stolicy, 170,5 tys. osób pracowało w Polskich Kolejach Państwowych, 101,3 tys. - w Poczcie Polskiej PPUP, a 66,0 tys. - w Telekomunikacji Polskiej SA.

Podsumowanie

Badania wykazały znaczną koncentrację przestrzenną głównych siedzib najważniejszych (największych) przedsiębiorstw w Polsce. Skupienie większości siedzib w Warszawie zostało odziedziczone po ustroju socjalistycznym oraz centralnym planowaniu i zarządzaniu, w którym silna funkcja polityczno-administracyjna zlokalizowana w stolicy determinowała powstawanie ośrodków zarządzania gospodarczego. Drugim ważnym powodem jest atrakcyjność największych w Polsce aglomeracji (w tym warszawskiej), powiązana z napływem kapitału zagranicznego i rozwojem firm o tym udziale.

W przyszłości zagadnienie koncentracji lub dekoncentracji rozmieszczenia głównych siedzib największych przedsiębiorstw, zarówno pod względem wielkości kontrolowanych przez nie obrotów handlowych, jak i liczby firm, pozostaje dyskusyjne. Można jedynie przyjąć, że będzie to model oparty nadal na jednym silnym ośrodku zarządzania, zlokalizowanym w Warszawie. Trudno jednak w tej chwili wskazać na procesy różnicowania w obrębie pozostałych układów hierarchicznych (np. miasta wojewódzkie-powiatowe).

Obserwowana przez B. Wyżnikiewicza (1997) koncentracja siedzib zarządzania w województwie warszawskim (czyli w pewnym uproszczeniu - w aglomeracji warszawskiej) znajduje potwierdzenie dla krótkiego przedziału czasowego 1999-2000. W 1999 r. w Warszawie koncentrowały się 154 siedziby firm (30,8% spośród pięciuset największych), w 2000 r. - 165 (33,0%). Biorąc pod uwagę przychody było to odpowiednio 41,7% i 46%. Warto też zwrócić uwagę, że w tym czasie przychody firm z zarządami zlokalizowanymi w Warszawie wzrosły o 36,0%, podczas gdy w całej Polsce o 23,4%. Porównując dalej okresy 1992-1995, 1995-1999 i 1999-2000 można także zauważyć, że średnie przyrosty liczby przedsiębiorstw z głównymi siedzibami zlokalizowanymi w województwie warszawskim wyniosły odpowiednio 10,4%, 10,6%, 11,0%, a więc były na zbliżonym poziomie. Łącznie liczba przedsiębiorstw podwoiła się (z 83 do 172 siedzib). Pomimo że dane wykorzystane w badaniach B. Wyżnikiewicza są niepełne, proces koncentracji siedzib przedsiębiorstw w stolicy w pierwszej dekadzie transformacji społeczno-gospodarczej jest bezsporny.