4307685491

Zachowania etyczne przedsiębiorców w zarządzaniu polskimi przedsiębiorstwami 15

często naruszających od samego początku ich wprowadzania podstawowe normy prawne, moralne i obyczajowe, tkwi odpowiedź na drugie pytanie naszego referatu, o przyczyny ciągłego nasilania się owych, nieetycznych zjawisk, szczególnie w organizacjach funkcjonujących w regionach strukturalnego bezrobocia. Dlatego postanowiliśmy poświęcić nieco uwagi także i temu, ważnemu zagadnieniu.

2. Błędy transformacji najczęstszymi przyczynami braku etyczności w zarządzanych przez przedsiębiorców organizacjach w regionie strukturalnego bezrobocia

Geneza owych zagadnień sięga „wolnych" wyborów gospodarczych, entuzjastycznie witanych w 1988 roku przez statystyczną większość polskiego społeczeństwa. Dziś, z perspektywy minionych lat wyraźnie widać, że wcale one dla wszystkich wolnymi nie były, gdyż szybko zostały podporządkowane bezwzględnym prawom rynku. Wprawdzie - w ich wyniku likwidacji uległy funkcjonujące w środowiskach gminnych, ekonomicznie nieefektywne, uspołecznione zakłady pracy, ale poprzez likwidację jedynych w tych środowiskach zakładów pracy - stworzone zostały ogromne obszary biedy i beznadziei, skazując na wegetację urągającą godności ludzkiej, wiele milionów polskich rodzin.

Stało się tak, ponieważ odpowiedzialnym za owe przemiany decydentom zabrakło wiedzy o równie ważnych, pozaekonomicznych funkcjach, które ma do spełnienia każda organizacja wobec wymagań otoczenia. Są one nie tylko natury ekonomicznej, czy społecznej, ale także kulturowej, związanej z inspirowaniem i wdrażaniem pożądanych w danej zbiorowości norm moralnych i zasad etycznych. Błędy te bardzo szybko zaowocowały powstaniem obszarów o najwyższych wskaźnikach w zakresie bezrobocia i ubóstwa, wzrostu patologii społecznych i kryminogenności. Nasze, wcześniej prowadzone badania wykazały, że nieetyczne postępowanie w biznesie (np. praca na czarno, najniższe stawki dla pracowników, fikcyjne koszty uzyskania przychodów itp.) przez polskich i zachodnich przedsiębiorców stało się w Polsce regułą, czy wręcz „normą", jeśli działają oni w regionach zagrożonych strukturalnym bezrobociem²¹.

Ten negatywny wizerunek znacznej części polskiego społeczeństwa żyjącego w regionach o strukturalnym bezrobociu, znany był opinii publicznej już wkrótce po rozpoczęciu polskiej transformacji. Obrazowi tych enklawach zaczęło towarzysz powszechne przekonanie, że brak jest w nich nie tylko jakichkolwiek przemian proetycznych, a żyjący tu ludzie ulegają wciąż postępującej moralnej i społecznej degradacji. Tak było jeszcze kilka lat temu, tak jest także dzisiaj, po naszym wej-

²¹ Szerzej na ten temat patrz: B. Nogalski, J. Śniadecki, Regiony strukturalnego bezrobocia jako problem priorytetowy w badaniach nad etyką, Zeszyty Naukowe nr 5 Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu w Gdyni, Gdynia 2003, s. 242-248; także J. Śniadecki, Wpływ transformacji ekonomicznej na zmiany postaw mieszkańców Pomorza Środkowego, [w.] Polityka regionalna a wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich Pomorza Środkowego, Wyd. Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 1997, s. 183-192.