2906542794

148 M. WILK, A. J3. WOJTCZAK [8]

III. Udział aminokwasów o rozgałęzionym łańcuchu węglowym w metabolizmie różnych tkanek

III-l. Cykl alaninowy

W ostatnich latach dużo uwagi poświęcono dezaminacji aminokwasów rozgałęzionych i ich dalszemu metabolizmowi. Zaobserwowano, że ilość alaniny uwalnianej przez mięśnie szkieletowe podczas głodzenia przekracza znacznie ilość, jaka występuje w białkach mięśni (65). Stwierdzono, że alanina jest pobierana przez wątrobę z krwioobiegu w ilości większej niż inne aminokwasy (66). Aminokwas ten bowiem jest bardzo dobrym sub-stratem glukoneogenezy w perfudowanej wątrobie (67, 68). F e 1 i g i wsp. (65) i M a 1 e 11 e i wsp. (67) zaproponowali „cykl alaninowy”, według którego alanina syntetyzowana de novo w mięśniu jest źródłem grup aminowych dla syntezy mocznika i prekursorem szkieletu węglowego dla syntezy glukozy w wątrobie.

Wątroba    Krew    Mięsień

Ryc. 3. Cykl alaninowy (66).

Alanina produkowana w mięśniach i przenoszona przez krew do wątroby jest tam przekształcana do glukozy. Z kolei glukoza syntetyzowana w wątrobie, dostarczana jest z krwią do mięśni i tam rozkładana gliko-litycznie do pirogronianu, z którego powstaje alanina. Cykl alaninowy umożliwia transport azotu do wątroby bez wzrostu amoniaku we krwi, a także dostarcza substratu glukoneogenezy w okresach ograniczonego dopływu glukozy, na przykład podczas głodu. Także nadmiar kwasu mlekowego powstającego w mięśniach podczas intensywnej pracy jest tą drogą przekształcany ponownie do glukozy w wątrobie. Wydaje się, że aminokwasy rozgałęzione są głównymi donorami grup NH₂ do syntezy alaniny w mięśniach. Stymulacji pobierania alaniny przez wątrobę towarzyszy uwalnianie z niej rozgałęzionych aminokwasów do krwi i wzrost utlenienia tych aminokwasów w mięśniach (22, 36, 66, 69). Ponadto z badań przepony szczura wynikało, że spośród wszystkich badanych aminokwa-