2906542814

154 M. WILK, A. B. WOJTCZAK [15]

dekarboksylację 2-ketokwasów rozgałęzionych w perfudowanych mięśniach. Wynika z tego, że nie można wysnuwać wniosków dotyczących regulacji in vivo z doświadczeń wykonanych na izolowanych mitochond-riach. Widocznie czynniki pozamitochondrialne wpływają istotnie na szybkość degradacji aminokwasów o rozgałęzionym łańcuchu w komórkach wątroby, jak i w mięśniach.

Powstaje pytanie, czy zmiany szybkości utleniania aminokwasów rozgałęzionych mają związek ze zmianą szybkości reakcji na etapach transa-minacji, oksydacyjnej dekarboksylacji czy karboksylacji propionylo-CoA.

Mierząc ilość powstającego glutaminianu oznaczano sumaryczną aktywność transaminazy waliny w wątrobie oraz mięśniach szkieletowych. Stwierdzono, że w głodzeniu, cukrzycy, czy po podaniu kortizonu następuje w mięśniach niewielki wzrost ilości utworzonego glutaminianu. Wyraźny natomiast spadek glutaminianu zaobserwowano w mięśniach po podaniu tyroksyny (24, 38). W innych doświadczeniach nieznaczny wzrost aktywności transaminazy leucyny w wątrobie zaznaczył się po podaniu szczurom wysokobiałkowej diety, znaczny zaś wzrost jej aktywności powodował podany dodatkowo kortizon. W nerce natomiast aktywność transaminazy leucyny zwiększyła się o 65°/o po zastosowaniu diety wysokobiałkowej, a kortizon tylko nieznacznie tę aktywność podwyższył (30).

Znacznie mniej jest danych dotyczących zmian na poziomie oksydacyjnej dekarboksylacji aminokwasów rozgałęzionych. Aktywność dehydrogenazy 2-ketoizokapronianowej rośnie w wątrobie po podaniu szczurom diety wysokobiałkowej prawie 5-krotnie, w nerce zaś 2-krotnie. Głodzenie stymuluje aktywność tej dehydrogenazy w wątrobie trzy razy, a w nerce aktywność pozostaje prawie niezmieniona (30). W piśmiennictwie nie ma właściwie żadnych danych na temat regulacji degradacji aminokwasów rozgałęzionych na etapie karboksylacji propionylo-CoA. Ostatnio wykazano w badaniach przeprowadzonych na mitochondriach wątroby szczura oraz izolowanych hepatocytach, że karboksylacja pro-pionylo-CoA jest niska w stanie 3 (w obecności ADP) a rośnie znacznie w stanie 4 (bez ADP) lub po dodaniu atraktylanu oraz, że długołańcucho-we kwasy tłuszczowe stymulują tę karboksylację (55). Zaobserwowano również korelację pomiędzy szybkością karboksylacji propionylo-CoA i stosunkiem ATP/ADP wewnątrz mitochondriów (55, 87). Stymulujący wpływ niskich stężeń oleinianu na karboksylację propionylo-CoA przedstawiono na rycinie 5.

Przemianami propionylokarnityny i propionylo-CoA zajmowano się także w innych laboratoriach. Otrzymane wyniki wskazują na znaczny spadek ilości propionylokarnityny w wątrobie po 36 godzinach głodzenia (88). Obserwowane zjawisko może być spowodowane przyspieszeniem dalszej przemiany propionylo-CoA lub zmniejszeniem ilości jego prekursorów. Stwierdzono, że w warunkach podwyższenia ilości kwasów tłuszczowych w mitochondriach, aktywność karboksylacji propionylo-CoA wyka-