2906542809

152 M. WILK, A. B. WOJTCZAK [12]

nięcie etapu transaminacji i podanie na przykład 2-ketomaślanu powoduje, że glukoneogeneza z 2-ketomaślanu jest tylko około 3,3 razy niższa niż z mleczanu i pirogronianu (Tabela 3).

Tabela 3

Produkcja glukozy z aminokwasów rozgałęzionych i z 2-ketomaślanu w izolowanych hepatocytach

szczura. Wpływ kwasów tłuszczowych (55).

Substrat mM		Glukoza fzmole/g m. + kaprylan 1 mM	masy/godz. I + oleinian 0,25 mM
mleczan 10+
pirogronian 1,5	45	68	64
L-izoIcucyna 10	2,2	1.2	2,2
DL-walina 10	3,6	2,2	4,0
2-ketomaślan 5	13,6	7,4	16,6

W warunkach kiedy rośnie intensywność glukoneogenezy (np. w głodzie), aminokwasy rozgałęzione uwalniane są z wątroby, podwyższa się ich poziom we krwi, wzrasta także ich utlenianie w mięśniach (Rozdział IV). Część rozgałęzionych 2-ketokwasów prawdopodobnie zostaje przetransportowana z mięśni do wątroby, gdzie mają miejsce dalsze ich przemiany (porównaj III-l). W wątrobie, propionylo-CoA po wejściu w cykl Krebsa i włączeniu się w pulę szczawiooctanu, może przejść na drogę glukoneogenezy. Interesujące jest obniżenie intensywności glukoneogenezy z mleczanu i pirogronianiu przez propionian (75, 76). Wydaje się, że obniżenie ilości powstającej z mleczanu i pirogronianu glukozy przez propionian wynika z nagromadzenia metylomalonylo-CoA, który jest inhibitorem karboksylazy pirogronianowej (77). Obniżenie ilości CoA, zużywanego w procesie aktywacji propionianu, zmniejsza ilość acetylo-CoA — aktywatora karboksylazy pirogronianowej, co z kolei także może wpływać hamująco na aktywność glukoneogenezy z mleczanu i pirogronianu (78). Ograniczanie przez propionian syntezy glukozy z mleczanu i pirogronianu ma miejsce prawdopodobnie także u przeżuwaczy (75), u których propionian powstaje w znacznych ilościach podczas fermentacji błonnika w przewodzie pokarmowym. U tych zwierząt właśnie propionian jest głównym prekursorem w procesie glukoneogenezy w wątrobie.

IV. Regulacja katabolizmu aminokwasów o rozgałęzionym łańcuchu węglowym

Zaobserwowano wzrost uwalniania izoleucyny, waliny i leucyny z wątroby szczurów głodzonych (86), cukrzycowych (21) i po podaniu glu-kagonu (66, 85), a więc wtedy, gdy poziom insuliny ulegał obniżeniu.