2906542927

188 W. MAKAREWICZ 120]

pogląd, że głównym źródłem amoniaku w wątrobie jest oksydacyjna dezaminacja glutaminianu. W ostatnich latach nagromadziło się jednakże cały szereg obserwacji świadczących o tym, że amoniak powstający w wątrobie nie pochodzi z reakcji katalizowanej przez dehydrogenazę gluta-minianową:

—    równowaga w reakcji katalizowanej przez dehydrogenazę glutaminia-nową przesunięta jest znacznie w kierunku reduktywnej aminacji a-ketoglutaranu (24);

—    podczas inkubacji izolowanych mitichondriów wątrobowych z glutaminianem 90°/o glutaminianu ulega transaminacji do asparaginianu, a najwyżej 10°/o ulega dezaminacji z uwolnieniem amoniaku (70);

—    w warunkach, gdy mitochondria wątrobowe syntetyzują cytrulinę z ornityny, C0₂ i amoniaku — zastąpienie amoniaku glutaminianem prowadzi do gwałtownego spadku syntezy cytruliny (71);

—    leucyna, która jest aktywatorem dehydrogenazy glutaminianowej hamuje syntezę mocznika w. izolowanych hepatocytach w obecności alaniny jako źródła azotu (66, 72).

Alternatywnym układem enzymatycznym pozwalającym na dezami-nację aminokwasów w wątrobie jest cykl nukleotydów purynowych. W pracowni kierowanej przez Chappella stwierdzono, że w wątrobie szybkość wytwarzania amoniaku z asparaginianu jest porównywalna z szybkością syntezy mocznika z alaniny (26, 27). Jakkolwiek aktywność dezaminazy AMP jest w wątrobie stosunkowo niska, to jednak w obecności 1 mM ATPmoże maksymalnie wynosić 6 M-moli X min^-1 x g tkanki^-1, podczas gdy maksymalna szybkość dezaminacji glutaminianu przez izolowane mitochondria wątroby nie przekracza 0,4 umoli X min^-1 x g tkanki^-1 (26).

Wyniki innych doświadczeń nasuwają jednakże wątpliwość, czy cykl nukleotydów purynowych jest główną drogą katabolizmu asparaginianu w wątrobie. Badając w izolowanych hepatocytach wątroby szczura przemianę L-asparaginy do glukozy i mleczanu stwierdzono, że zablokowanie transaminacji przez 2 mM kwas aminooksyoctowy znacznie obniża wytwarzanie glukozy i amoniaku z L-asparaginy (73). Z drugiej strony, zahamowanie w hepatocytach syntetazy adenylobursztynianowej przez dodanie kwasu N-formylohydroksyaminooctowego (Iladacidin) nie wpływało znacząco na szybkość ureogenezy z L-alaniny, L-asparaginy i NH₄C1 jako substratów (73).

Krebs i grono jego współpracowników uważają, że katabolizm aminokwasów w wątrobie przebiega głównie z udziałem dehydrogenazy glutaminianowej. Zdaniem tych autorów stężenia substratów i produktów reakcji katalizowanej przez dehydrogenazę glutaminianową są w wątrobie zbliżone do istniejących w stanie chemicznej równowagi (74—79). Reakcja katalizowana przez dehydrogenazę glutaminianową pozostaje w równowadze z reakcjami katalizowanymi przez aminotransferazę alaninową