2906543621

11

fitosocjologicznej, wpływu człowieka i wreszcie typologicznego i regionalnego zróżnicowania przestrzennego szaty roślinnej. Syntezą tych szczegółowych rozwiązań jest podrozdział omawiający rozmieszczenie krajobrazów roślinnych. W rozdziale tym warto zwrócić uwagę na dwa istotne rozwiązania metodyczne: wyznaczenie tzw. kręgów zbiorowisk zastępczych oraz — po raz pierwszy w naszej literaturze geobotanicznej — oparcie typologicznej regionalizacji krajobrazów roślinnych na zróżnicowaniu roślinności rzeczywistej. Dotychczas bowiem podstawą tego rodzaju ujęć była analiza przestrzenna roślinności potencjalnej, a więc siedlisk.

Następny rozdział M. Lityńskiego jest poświęcony lasom i gospodarce leśnej. Ma on szczególne znaczenie, gdyż ta forma użytkowania zasobów przyrody będzie istniała — choć w mniejszym niż dziś zakresie — na obszarze Parku Narodowego, oczywiście obok turystyki i wypoczynku. Na podstawie szczegółowej analizy podstawowych cech lasów państwowych rejonu Wigier autor przedstawił dwa warianty obliczenia syntetycznej (globalnej) wartości lasu. Jest to właściwie weryfikacja, na konkretnym przykładzie, koncepcji metodycznych, opracowanych przez ekonomistów leśnych, które — chociaż były sprawdzane przez autorów — to wyniki tej weryfikacji nie są szerzej znane. Uzyskane przez M. Lityńskiego wielkości wskazują wyraźnie, że pozaprodukcyjna wartość lasu jest wielokrotnie wyższa niż wartość drzewostanu, co podważa stosowany u nas powszechnie system wartościowania lasu, oparty wyłącznie na cenie użytków leśnych.

Kolejny rozdział A. Krzymowskiej-Kostrowickiej jest poświęcony rekreacji i turystyce, a więc drugiemu działowi gospodarki, który nadal będzie istniał w Wigierskim Parku Narodowym. Zagadnienia te są potraktowane dość szczegółowo, również dlatego, że gospodarka turystyczno-rekreacyjna może poważnie zagrozić — jeśli nie będzie właściwie zorganizowana — walorom przyrodniczym i estetycznym Parku. Ponieważ podstawowe wyniki badań A. Krzymowskiej-Kostrowickiej zostały już opublikowane w innych pracach (Krzymowska-Kostrowicka 1980, 1982, 1985), w rozdziale tym autorka skoncentrowała się głównie na zagadnieniach metodycznych. Przedstawiła w nich propozycję nowego systemu wskaźników i normatywów. Na szczególną uwagę zasługują zastosowane w badaniach metody oceny warunków przyrodniczych (chłonności, zdrowotności, atrakcyjności itd.), stanowiące novum metodyczne. Na końcu rozdziału zostały zamieszczone również wnioski praktyczne, dotyczące kierunków zagospodarowania turystycznego Wigierskiego Parku Narodowego.

Ostatni rozdział jest przede wszystkim próbą metodyczną kompleksowej oceny stopnia przekształceń środowiska pod wpływem działalności ludzkiej. Autorzy zastosowali i zweryfikowali dwa nowe ujęcia kartograficzne: jedno przydatne głównie do prezentacji wyników badań w skali lokalnej i drugie, które może być zastosowane przy ocenie stopnia antropizacji środowiska nawet całego kraju. Są to — oczywiście — ujęcia nowe, które będą jeszcze doskonalone.