2910489595

163

Noty o książkach

Sylwester Dziki

Regionalizm — lokalizm

—    media

Staraniem Małopolskiego Ośrodka Dokumentacji Regionalnej, Ziemi Bocheńskiej — Stowarzyszenia Rozwoju Regionu i Biura Programów Regionalnych *EVP S.A. ukazała się pod redakcją Edwarda Chudzińskiego publikacja pt. Regionalizm — lokalizm — media, zawierająca materiał)' z konferencji, która odbyła się w Bochni w czerwcu 2000 r.

Redaktorem książki i równocześnie autorem najistotniejszej w tym tomie rozprawy poświęconej prasie regionalnej w II Rzeczypospolitej jest Edward Chudziński, najpoważniejszy dziś badacz i znawca regionalizmu — zarówno jako ruchu społeczno-kulturalnego (dążącego — wg Słownika języka polskiego pod red. M. Szymczaka — do zachowania swoistych cech kultury danego obszaru, jej odnowy i propagowania), jak i prądu społeczno--kulturalnego. Sądziłem, iż redaktor tej publikacji przyczyni się do uporządkowania problemów terminologicznych związanych z pojęciem prasy (czasopisma) regionalnej, lokalnej, sublokalnej. I tu spotkało mnie małe rozczarowanie. Na kartach tej publikacji nie znajduję takich prób. Przeciwnie, pojawiają się nowe pojęcia (raczej pogłębiające kłopoty terminologiczne): lokalizm (wg słowników PWN-owskich: M. Szymczaka i wyrazów obcych oznacza „wyraz, zwrot, konstrukcję składniową, właściwą mieszkańcom jakiejś miejscowości”); intencje „lokalizmu" lepiej oddaje „lokalność”, ale niestety nie kończy się „izm”. Karierę zaczyna robić termin „regionalistyczny” (tego pojęcia nie notuje słownik). Dla E. Chudzińskiego oznacza on określenie właściwej prasy polskiego regionalizmu; dla innego zaś autora — Włodzimierza Chorązkiego, skrupulatnego kronikarza wszelkich zewnętrznych przejawów prasowo-wydawniczych „małych ojczyzn”

—    to określenie zbiorowe mediów' regionalnych, lokalnych i sublokalnych (s. 128).

W bardzo interesującym artykule Anatol ). Omelaniuk (Współczesny regionalizm a media) przywołuje kilkanaście innych określeń zastępujących nie swojski przecież, „regionalizm”; wśród nich znajduje się również „swojszczyzna”. „Swojszczyzna” wiąże się dla mnie z prekursorską działalnością Jana Gwalbcrta Pawlikowskiego (1860-1939) dotyczącą zachowania swoistych cech kultury polskiej. Kiedy u zarania II Rzeczypospolitej spierano się o kształt Państwowej Rady Ochrony Przyrody, J.G. Pawlikowski bezskutecznie domagał się poszerzenia tej instytucji o swojszczyznę (czyli również ochronę wytworów ludzkich — budownictwa, dzieł sztuki, obrzędów, muzyki, tańców, gwar)' itp.). Wiele ciekawych refleksji autora Okolice ziemi podejmuje A.J. Omelaniuk.

Prawie każdy z 14 autorów' pomieszczonych w tej książce publikacji deklaruje chęć podjęcia związków mediów z regionalizmem. W rzeczywistości są to rozważania o roli kulturotwórczej, edukacyjnej tych mediów w środowiskach lokalnych, o roli w aktywizowaniu życia społecznego (wątki regionalnej kultury duchowej, umysłowej są ledwie dostrzegalne). Rzadziej spotykamy się ze świadomą działalnością (szczególnie w' środkach elektronicznych) na rzecz zachowania swoistych cech kultury danego obszaru; sporadycznie pojawiające się „okienka", „kąciki”, problemu nie rozwiązują.

Odwrotnie — obserwuje się inne zjawisko: pod wpływem środków masowego komunikowania następuje homogenizacja życia społeczno-kulturalnego, zacierania swoistych cech kultur)* danego obszaru.

Regionalizm — lokalizm — media jest ważną publikacją dla wszystkich, którzy interesują się problematyką polskich współczesnych środków masowego komunikowania. Szczególnie tych, które działają poza głównym centrum życia politycznego. Środków komunikowania, które próbują dotrzeć do najmniejszych jednostek administracyjnego życia i artykułować ich potrzeby oraz ich racje.

Zwracamy uwagę naszych czytelników na tę książkę nie tylko z tego powodu, że jej współautorami są znani w środowisku polonistycznym E. Chudziński i Zbigniew Bauer, wielce zasłużeni dla kształcenia w Akademii Pedagogicznej adeptów dziennikarstwa.

Jest i powód istotniejszy. Wielu z naszych studentów polonistyki, bibliotekoznawstwa (ale nie tylko), a zwłaszcza uczestników studium dziennikarskiego E. Chudzińskiego, po ukończeniu studiów, po pown>cie do swoich „małych ojczyzn” zetknie się z gazetkami tych okolic. Nie tylko jako jej czytelnicy, ale i jako współredaktorzy. Już dziś wśród redaktorów' prasy sublokalnej spotykamy wielu naszych dawnych studentów. Stąd więc poznawanie problematyki funkcjonowania mediów w społecznościach lokalnych zawsze będzie pożyteczne.