2705150447

44 Izabela Kowalczyk

rych Artemisia nie pojawia się w ogóle, albo podane są na jej temat krótkie wzmianki, w których często przekręca się fakty, czasami też jest przekazywana w cieniu swego ojca*- Orazia. Garrard, podobnie jak inne autorki, argumentuje ten fakt poprzez renesan-sowo-maskulinistyczną percepcję kobiety, jako pozbawionej inteligencji i geniuszu, która sprawiła, że pisarze tego okresu uznawali kobiety - artystki bardziej za fenomenalne kobiety, niż prawdziwych artystów. Jednak, jeśli Artemisia została zignorowana przez pisarzy i krytyków, dotkniętych spojrzeniem maskulinistycznym, to w opracowaniach feministycznych zajmuje centralne miejsce.

Artemisia Gentileschi urodziła się w Rzymie w 1593 roku. Kontynuowała ona artystyczną tradycję swego ojca, który odkrył w niej wyjątkowy talent. On też był jej pierwszym nauczycielem. Artemisia wychowywała się w artystycznym środowisku swego ojca, co dawało jej możliwość bliskiego obcowania ze sztuką. Jej pierwsze znaczące obrazy pochodzą z lat 1509- 1510. Orazio w celu uzupełnienia nauki córki, przede wszystkim w zakresie perspektywy, wysyłał ją na naukę do swego współpracownika Agostina Tassi. Z postacią tą wiążą się dramatyczne przeżycia Artemisii: gwałt, którego dokonał na niej nauczyciel, i trwający w 1612 r. siedmiomiesięczny proces, podczas którego artystka była poddawana torturom w celu dowiedzenia swojej prawdomówności. W 1616 r. zostaje oficjalną członkinią Akademii Florenckiej. Florencję opuszcza w 1620 r. Następnie przebywa w Genui, Wenecji i Rzymie. W 1638 r. osiada w Neapolu.

Kilka listów Artemisii, które przetrwały, pokazuje, na ile uprzedzeń napotykała artystka ze strony mecenasów. Musiała przełamywać ich wątpliwości, co do jej możliwości, umiejętności i wydajności twórczej. Wątpiono też w jej samodzielność artystyczną, w'jej własną inwencję.

Wielkim wkładem Artemisii w sztukę jest kreacja nowego wizerunku kobiety. Rozwój naturalizmu w XVII w. kładł nacisk na przedstawienia odwagi i fizycznej siły. Artystka w tym duchu przekształca wcześniejsze, popularne w-* sztuce doby kontrreformacji, przedstawienia heroicznych kobiet. Jednak dotąd były one nacechowane swego rodzaju pasywnością. Gentileschi maluje wiele wersji Judyty, Marię Magdalenę, a także św. Katarzynę, Kleopatrę, Lukrecję, nadając tym popularnym tematom nowe znaczenia. Historycy zwykle zaskoczeni, zaniepokojeni tymi pełnymi dramatyzmu przedstawieniami. Opisywali kreowane przez nią bohaterki jako: lubieżne, skrwawione, zezwierzęcone, ponure. Skonfrontowani z ekspresyjnymi, pełnymi siły wyobrażeniami kobiet, nie mogli odnaleźć w tych obrazach znaków kobiecości, do których byli przyzwyczajeni: słabości, delikatności, bierności. Często tłumaczono kreowane przez Artemisię wizerunki kobiet w kontekście dramatycznych wydarzeń w jej życiu, zwłaszcza gwałtu i tortur, którym została poddana przy procesie. Przywołanie tych przeżyć miało usprawiedliwiać w opinii krytyków brutalny charakter wyobrażeń namalowanych przez kobietę.

Pozycja i twórczość Artemisii są wyjątkowe także na tle omawianych poprzednio kobiet. Były one artystkami profesjonalnymi, ale najprawdopodobniej zdominowane przez kategorie, które przyznawały inwencję twórczą, możliwość zmieniania formuł sztuki jedynie artyście - mężczyźnie, pozostały one stylistycznie i ekspresyjnie konserwatywne. Artemisia - przeciwmie, wręcz agresywnie modyfikuje swój styl, wychodząc