3014255694

Z ŻAŁOBNEJ KARTY 89

Urodziła się 6.12.1907 r. w Warszawie. Rodzice jej, Halina z Ruszkowskich i Jan Lutostańscy, wywodzili się z rodzin ziemiańsko-inteligenckich, związanych węzłami pochodzenia, znajomości od paru pokoleń, a nawet powinowactwa. Poza starszą o trzy lata rodzoną siostrą Ela, jak była nazywana do końca życia wśród bliskich, miała liczne kuzynki i kuzynów, z którymi także łączyła ją przyjaźń. Dzieciństwo spędziła w obszernym domu na Mokotowie (było to wtedy przedmieście Warszawy), gdzie ojciec jej, inżynier z zawodu, miał niewielką fabrykę, dom i ogród. Mimo technicznego wykształcenia jego szerokie zainteresowania były raczej społeczne i humanistyczne. Dom rodzinny Elżbiety bywał pełen gości, odbywały się tam stale żywe dyskusje na różne tematy, także polityczne w duchu patriotyzmu, w atmosferze szacunku dla odmiennych przekonań, kultury i głębokiej tolerancji, chociaż bywali tam ludzie o krańcowo nieraz różnych poglądach. Poszerzało to światopogląd Elżbiety i uczyło rozumienia innych.

Jako młoda dziewczyna była dość chorowita, toteż wyjeżdżała często na wieś do krewnych, gdzie poznawała życie wsi i natury, z którą głęboko była związana. Po ukończeniu szkoły średniej chciała nawet pójść na studia na SGGW, ale odradził to Jej ojciec, uważał bowiem, że jest to zawód dla człowieka, który posiada własne gospodarstwo.

Maturę uzyskała w 1927 r. w Humanistycznym Gimnazjum J. Popielewskiej i J. Roszkowskiej. Potem ukończyła dwuletnie Kursy Handlowe T. Raczkowskiej i w 1929 r. wstąpiła na Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej, na dział bibliotekarstwa pod kierunkiem Heleny Radlińskiej. Studium i atmosfera tam panująca oczarowały Ją, jak napisała w swoich notatkach wspomnieniowych, i na zawsze związały z książką i bibliotekarstwem. Uważała za słuszne połączenie na Studium teorii z praktyką. Poznała wtedy działalność kilku bibliotek, w których praktykowała: Publicznej m. st. Warszawy, Związku Zawodowego Kolejarzy, Towarzystwa Bibliotek Powszechnych, Biblioteki Publicznej m. Łodzi. Studium trwało 3 lata. Jednocześnie w 1930 r. na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Humanistycznym zaczęła studiować historię. W styczniu 1935 r. uzyskała stopień magistra filozofii w zakresie historii.

Od września 1934 r. pracowała przez rok na pracach zleconych Instytutu Spraw Społecznych przy zbieraniu materiałów do bibliografii higieny i bezpieczeństwa pracy. Materiały te były wykorzystane w pracy Reginy Rudzińskiej Polskie druki i artykuły z zakresu higieny i bezpieczeństwa pracy do roku 1935 \ Od października 1936 r. pracowała w Bibliotece Narodowej, najpierw w Dziale Druków Nowszych, a później w Dziale Uzupełniania Zbiorów do stycznia 1940 r. W 1938 r. zdała państwowy egzamin dla kandydatów na stanowisko I kategorii w państwowej służbie bibliotecznej. Zwolniona została z pracy w związku z przejęciem Biblioteki przez okupacyjne władze niemieckie.

We wrześniu 1937 r. wyszła za mąż za Ludwika Widerszala, historyka, jednego z najbliższych uczniów prof. M. Handelsmana.

W czasie II wojny światowej Elżbieta Widerszalowa nie pracowała zawodowo. Opiekowała się córeczką urodzoną w 1938 r., dawała lekcje prywatne, głównie z niemieckiego, który znała dobrze od dzieciństwa, a przede wszystkim współdziałała z mężem w pracy konspiracyjnej. Ludwik Widerszal już w listopadzie 1939 r. włączył się do walki podziemnej, a później był kierownikiem jednego z wydziałów B1P przy Komendzie Głównej AK. Został zamordowany w czerwcu 1944 r.

W czasie powstania warszawskiego mieszkała w dalszym ciągu na ulicy Asfaltowej. Dzielnica ta była opanowana przez Niemców już w połowie sierpnia 1944 r. i brutalnie opróżniana z ludności tam zamieszkałej. Trudno sobie wyobrazić jak ta fizycznie wątła kobieta wytrzymała wypędzenie z domu, obóz w Pruszkowie i popowstaniową tułaczkę z dwoma małymi córeczkami (młodsza urodziła się w 10 dni po śmierci męża) oraz z matką i teściową, starszymi osobami, także wymagającymi opieki. Trudności mieszkaniowe i finansowe nie ominęły jej i po powrocie do Warszawy. Musiała zorganizować życie i utrzymać 5 osób.

W 1945 r. zaczęła pracować w Bibliotece Ministerstwa Oświaty. W 1950 r. była przeniesiona służbowo do nowo powstałego Ośrodka Prac Programowych i Badań Pedagogicznych (późniejszego Instytutu Pedagogiki) dla zorganizowania tam biblioteki, którą kierowała do końca 1953 r., przez ostatnie kilka miesięcy na pół etatu, gdyż od czerwca 1953 r. za zgodą przełożonych zaczęła na pełnym etacie organizować i prowadzić Bibliotekę Instytutu Historii PAN. Stworzyła ją od podstaw i kierowała przez 16 lat do przejścia na emeryturę w styczniu 1969 r.

Studia bibliotekarskie i historyczne dały Jej doskonałą podstawę teoretyczną do tego zadania, ale może jeszcze ważniejsze było wielkie zamiłowanie do książki oraz gotowość pomocy wszystkim zainteresowanym tematyką zbiorów. Elżbieta Widerszalowa stworzyła z Biblioteki Instytutu placówkę, z której korzystali ludzie dla solidnej pracy naukowej w atmosferze życzliwości

J

Warszawa 1936.