2982019600

1.4 Klasyfikacja protein

Przyjmuje się kilka różnych sposobów klasyfikacji związków poli(aminokwasowych). Do ważniejszych należą następujące sposoby podziału: na podstawie rozpuszczalności, ze względu na kształt cząsteczek, ze względu na budowę, na podstawie funkcji fizjologicznych.

Podział ze względu na rozpuszczalność należy do najstarszych prób klasyfikacji białek i jest nadal, choć w ograniczonym stopniu, stosowany w biochemii klinicznej, jednakże rozgraniczenia pomiędzy poszczególnymi klasami nie są ostre i przekonujące.

♦    albuminy - białka o niewielkich masach cząsteczkowych, łatwo krystalizujące, rozpuszczalne w wodzie i roztworach soli o pH mieszczącym się w przedziale 4-8.5. Nie zawierają żadnych szczególnych aminokwasów. Do grupy tej zaliczamy na przykład albuminy surowicy, laktoalbuminę, owoalbuminę i albuminy roślinne.

♦    globuliny - są białkami słabo rozpuszczalnymi w wodzie ale dobrze rozpuszczalnymi w roztworach soli. W swojej stmkturzc nie zawierają żadnych szczególnych aminokwasów. Mają większe masy molowe niż albuminy. Do klasy tej zaliczyć można wiele białek plazmy, wiele enzy mów⁷, przeciwciał, białek mleka i roślinnych białek zapasowych (np.: edestyna z konopi, zeina z kukurydzy, arachidyna z orzechów ziemnych, glicynina z soi).

♦    protaminy - rozpuszczalne w 70-80% etanolu, nierozpuszczalne w wodzie i etanolu absolutnym. Są szeroko rozpowszechnione w świecie roślinnym. Zawierają duże ilości kwasu glutaminowego i proliny. Przy kładami mogą być gliadyna (pszenica i ży to) oraz hordeina (jęczmień). Nie ulegają koagulacji podczas ogrzewania.

♦    histony - rozpuszczalne w roztworach soli i kwasów organicznych zasadowe białka o małych masach molowych (100-250 reszt aminokwasowych). Spotyka się je we wszystkich tkankach organizmów eukariotycznych, gdzie stanowią istotny składnik chromatyny.

♦    protaminy - rozpuszczalne w wodzie i kwasach białka o niewielkich cząsteczkach. Są bardzo silnie zasadowe, zawierają duże ilości aminokwasów zasadowych: argininy i lizyny. Występują w dużych ilościach w spermie, zarówno w płynie nasiennym jak i samych plemnikach, jądrach komórkowych, krwinkach. Punkt izoelektryczny przypada na 9,8-12.

♦    gluteiny - nierozpuszczalne w wodzie, alkoholu i roztworach soli, rozpuszczalne w roztworach kwasów i zasad. Nie koagulują podczas ogrzewania. Występują w nasionach zbóż (aweniana w owsie, oryzeina w ryżu).

♦    skleroproteiny - nierozpuszczalne w wodzie, roztworach soli. kwasów i zasad. Odporne na działanie enzymów białka występujące w organizmach zwierzęcych. Wzbogacone w glicynę, alaninę i prolinę. Należą do nich kolagea elastyna. kreatyna, fibroina.

Na podstawie stosunku osiowego cząsteczki białka (stosunek długości do szerokości) możemy wyodrębnić dwie grupy. Białka globularnc. dla który ch w artość tego stosunku jest mniejsza od 10. i na ogól nie przekracza 3-4. mają łańcuchy poliprotcinowe silnie pofałdowane i zwinięte. Należą do nich albuminy, globuliny osocza, insulina, wiele enzymów. Białka wlókienkowe (fibrylarne), dla których wartość stosunku osiowego jest większa niż 10, zawierają odcinki łańcuchów polipeptydowych zwiniętych śrubowo. Ich przedstawicielami są kolagen, kreatyna, mioglobina.