3184152969

448 D. FRĄCKOWIAK I IN. [10]

Tę wartość r_A(D) porównuje się z polaryzacją bezpośrednio wzbudzonych D i A

(lOa)    ^rD = r_FD <dć>

oraz

(!°b)    r_A = r_FA|--<cos²0_A> - yj = r_FA<d;>

gdzie: r_n, r_A — anizotropia D i A,

— zmiany kątów orientacji wektorów momentów przejść D i A.

Anizotropię r_A i r_A(E)), można wyznaczyć bezpośrednio z pomiaru, jeśli widma D i A nie pokrywają się, lub z reguły sumacyjnej Webera, przy użyciu widm wzbudzenia, w przypadku pokrywania się widm. Reguła ta daje r_obs:

l"obs ^—

Ij + I

AID)

gdzie: I_A — natężenie emisji bezpośrednio wzbudzonego A,

1 A(D> — natężenie emisji akceptora wzbudzonego w paśmie absorpcji D.

Aby skorzystać, z przytoczonych wzorów i wyliczeń (55), trzeba oszacować stopień swobody orientacyjnej D i A względem makrocząsteczki jako całości. Można zmierzyć r_D i r_A bądź przy wzbudzeniach bezpośrednich, bądź też otrzymać z wzoru 11, jednakże trzeba wyeliminować wpływ ruchu cząsteczki jako całości. W tym celu można stosować bądź techniki o czasowej zdolności rozdzielczej, bądź też badać układy w stanie równowagi. W pierwszym przypadku korzysta się z wzorów, które podają zmianę anizotropii jako funkcję czasu (55), w drugim ze wzorów na ekstrapolację polaryzacji ze zmianą temperatury, lepkości itp. (56). Tego typu pomiary należy najpierw wykonać stosując kompleksy barwniki-białko, a dopiero następnie badać lamellę jako całość. Można też badać najpierw warstwy mo-nomolekularne na granicy dwóch faz (57, 58).

VII. Migracja energii wzbudzenia

Migracja energii wzbudzenia jest drugim zagadnieniem, które w pewnym zakresie można omówić nawet bez rozstrzygania cząsteczkowego mechanizmu odpowiedzialnego za przekazywanie energii. Możemy opisywać przemieszczenie się wzbudzenia w jednostkach fotosyntetycznych bądź przy założeniu, że energia wzbudzenia jest zlokalizowana kolejno w poszczególnych cząsteczkach, bądź też przy założeniu, że przemieszcza się zde-lokalizowany ekscyton, a rozproszenie fali de Broglie’a z nim związanej następuje w odległościach porównywalnych ze stałymi sieci krystalicznej