3184153260

[3] IZOENZYMY A NOWOTWORY 529

1-1. Tkanki płodowe

W wątrobie płodowej stwierdzono brak glukokinazy (35—38) lub bardzo małą jej aktywność (14,39).

Jako formy dominujące w wątrobie płodowej obserwuje się niespecyficzne heksokinazy I,II,III (14), I i la (38,40) lub II (39), a nie glukokinazę, charakterystyczny enzym dojrzalej wątroby. W różnych tkankach płodowych szczura i człowieka wykazano przewagę formy I heksokinazy (29,40). Ostatnio stwierdzono, że podczas rozwoju ontogenetycznego pojawiają się w wątrobie szczura kolejno heksokinazy I,II,III i IV (glukokinaza) (41).

1-2. Wątroba regenerująca

Dane dotyczące aktywności różnych form molekularnych heksokinazy w wątrobie regenerującej po częściowej hepatektomii są niejednoznaczne. Donoszono o obniżeniu aktywności glukokinazy (23,24,35,39,42) i wzroście aktywności heksokinazy (39,42) w wątrobie regenerującej. Wielu jednak autorów nie stwierdziło w wątrobie regenerującej wyraźnych zmian form molekularnych heksokinazy (14,36—38).

1-3. Wątrobiaki

W dobrze zróżnicowanych wątrobiakach wykazano spadek aktywności glukokinazy i wzrost aktywności heksokinazy w porównaniu z aktywnością tych enzymów w zdrowej wątrobie (18,21,23,35,37). Badania porównawcze ujawniły równoległość między stopniem zróżnicowania wątrobia-ków a rodzajem znajdowanych w nich form molekularnych heksokinazy (Tabela 1).

W wątrobiaku Morrisa 9618A, wysoko zróżnicowanym i bardzo wolno rosnącym, dominowała glukokinaza, podobnie jak w wątrobie. W wątrobiaku Novikoffa, słabo zróżnicowanym i szybko rosnącym, aktywność heksokinazy była kilkadziesiątkrotnie wyższa niż w wątrobie z przewagą form II i III przy prawie zupełnym zaniku aktywności glukokinazy. Te zmiany rodzaju form molekularnych wynikają prawdopodobnie z postępującego odróżnicowania, a nie z pierwotnej transformacji nowotworowej, o czym świadczy duża aktywność glukokinazy w wysoko zróżnicowanym wątrobiaku. Jednocześnie nie stwierdzono całkowitego zaniku aktywności glukokinazy nawet w słabo zróżnicowanym wątrobiaku, co może wskazywać na blokadę ekspresji, a nie na delecję odpowiednich genów strukturalnych

{14).

W pierwotnym raku wątroby człowieka również wykazano spadek aktywności glukokinazy (44), któremu towarzyszył wzrost aktywności heksokinazy I (44, 45).