3184153272

[7] IZOENZYMY A NOWOTWORY 533

II-3. Wątrobiaki

SchapiraiPayet (89) badając krew chorych z pierwotnym rakiem wątroby wykryli hyperaldolazemię. Ze względu na podwyższoną wartość stosunku aktywności aldolazy wobec FDP i F1P autorzy ci postulowali pojawienie się aldolazy typu mięśniowego. Wzrost stosunku aktywności aldolazy wobec FDP i F1P wykazano również w wątrobiakach człowieka (wartość tego stosunku równa 5,5), w wątrobie płodowej człowieka (wartość tego stosunku równa 2—3) oraz w doświadczalnym wątrobiaku Zajdela szczura (wartość tego stosunku równa 30). Na podstawie tych obserwacji sugerowano, że w nowotworze wątroby następuje represja syntezy aldolazy B i derepresja formy płodowej, aldolazy A (77). Tę hipotezę potwierdzono w dalszych badaniach. Zauważono paralelizm między stopniem odróżnico-wania i szybkością wzrostu nowotworu a odchyleniem od obrazu izoenzy-mów charakteryzującego zdrową tkankę wątrobową (Tabela 2).

Aldolaza z dobrze zróżnicowanego wątrobiaka Morrisa 7793 jest prawie w tym samym stopniu hamowana przez antyaldolazę B (97°/o) i antyaldola-zę A (84°/o), co wskazuje na występowanie hybrydowych cząsteczek AB oraz małych ilości form macierzystych A i B. Natomiast aldolazę ze słabo zróżnicowanego wysiękowego wątrobiaka Yoshida AH 130 antyaldolaza B hamuje tylko w 40°/o, zaś tylko aldolaza A całkowicie. Świadczy to o obecności w wątrobiaku Yoshida AH 130 aldolazy A i hybrydowych form AB, co potwierdzono też elektroforetycznie (90).

Wykazano, że ATP i surowica przeciwko aldolazie A (antyaldolaza A) hamowały zarówno enzymy z pierwotnego raka wątroby człowieka i z wąt-robiaków szczura indukowanych 3’metylo-4-dwumetyloaminoazobenze-nem (3’Me 4-DAB), jak i z wątroby płodowej (91, 92). W elektroforezie na paskach z acetylocelulozy aldolaza mięśniowa, płodowa i nowotworowa charakteryzowały się podobną ruchliwością (92).

Badając ekstrakty z wątroby szczura podczas karcynogenezy indukowanej 2-acetyloaminofluorenem stwierdzono zmiany stosunku aktywności wobec FDP i F1P oraz obrazu izoenzymów aldolazy. Po 5 miesiącach podawania karcynogenu z pokarmem zaobserwowano podwyższenie stosunku aktywności wobec FDP i F1P od 1 do 1,7 oraz obecność homotetramerów A₄ i B₄ na elektroforegramie. Hepatocyty w tym okresie charakteryzowały się słabą polimorfią. Po 9,5 miesiącach wartość stosunku wobec FDP i F1P wzrastała do 8, na elektroforegramie uwidoczniono homotetramer A₄ i hybrydy AB, a homotetramer B₄ był już niewykrywalny. Jednocześnie wykazano zmiany histologiczne typowe dla wątrobiaka dobrze zróżnicowanego (93, 94).

W pewnych wątrobiakach, obok dominującej aldolazy A wykryto również aldolazę C, występującą w mózgu i wątrobie płodowej. W słabo zróżnicowanym wysiękowym wątrobiaku Yoshida AH 143 A szczura znaleziono aldolazę A i formę hybrydową A₃C,. Z ekstraktu z wątrobiaka uzyskano

7 Postępy Biochemii