3329132964

92 Katarzyna Rutkowska

stereotypu „prawdziwego mężczyzny”. Takie właśnie cechy kojarzone są z wyobrażeniem zwycięzcy (15). Taki stan rzeczy może u kobiet angażujących się w działalność sportową potęgować dwojaki lęk - przed porażką, ale paradoksalnie również - przed sukcesem. Sukces bow iem będzie oznaczał „sprzeniewierzenie się społecznym wzorcom dotyczącym kobiecej roli” (18, s. 84).

Dotychczasowe badania nad poczuciem kontroli u przedstawicieli gier zespołowych wskazywały, że jest ono niższe w porównaniu z reprezentantami sportów indywidualnych (21). Tymczasem wyniki badań własnych wskazują, że wewnętrzne poczucie kontroli koreluje z wieloma cechami tak pożądanymi na boisku. Ma również związek ze sportowym mistrzostwem - na co wskazują wyższe wyniki (bardziej uwewnętrz-nione LOC) zawodniczek-medalistek Uniwersjady.

Zawodniczki prezentują istotnie bardziej uwewnętrznione LOC w sytuacjach związanych z działalnością sportową. W literaturze przedmiotu znajdujemy próbę wytłumaczenia tego zjawiska. Poczucie kontroli, w tym rozumieniu, traktowane jest jako rezultat pewnego procesu rozwojowego, konsekwencja aktywnych kontaktów z określonymi zdarzeniami, a nie jedynie cecha osobowości (12).

Czas trwania i intensywność treningu społecznego, jakiemu podlega zawodniczka, uzasadnia dominację wewnętrznego LOC w sytuacjach związanych właśnie z działalnością sportową. Jednakże wobec zadań stojących w niedalekiej przyszłości przed dzisiejszymi studentkami, konieczne wydaje się przenoszenie poczucia kontroli również na inne sfery funkcjonowania. Warto pomyśleć

0    włączeniu odpowiednich programów szkoleniowo-wychowawczych, które posłużą rozwojowi osobowości, w tym tak istotnej cechy - wewnętrznego LOC (1, 14, 24).

Wnioski

Wyniki badań, ich analizy będące odpowiedzią na pytania badawcze, dowiodły, iż przedstawicielki gier zespołowych, reprezentantki uniwersjadowej kadry Polski, prezentują istotnie wyższy poziom LOC sytuacyjnego odnoszącego się do działalności sportowej, niż poziom ogólnego (zgeneralizowanego) poczucia kontroli. Warto zastanowić się nad możliwościami wspierania procesu generalizacji LOC sytuacyjnego na inne (niż na gruncie sportu) obszary funkcjonowania (w zakresie życia osobistego, zawodowego i edukacji), a także na tzw filozofię życiową.

Analiza ogólnego poczucia kontroli, w kontekście innych zmiennych osobowościowych, wykazała istnienie zależności pomiędzy poziomem LOC a dążeniem do celu czy dominacji. Z kolei poczucie kontroli na gruncie sportu ma związek przede wszy stkim z celowością

1    systematycznością podejmowanych działań (racjonalnych, sprzyjających uzyskaniu szybkiej gratyfikacji), zwłaszcza w klimacie pozytywnych relacji in terpers onalny ch.

Zaprezentowane w niniejszej pracy narzędzie do pomiaru zmiennych psy-