3547343688

Bibliotekarz Opolski, www.bibliotekarzopolski.pl Nr 2/2014 (LVIII)

Pomimo tego, że temat budowania i udostępniania e-zbiorów jest nadzwyczaj gorący, to na Słowacji nie została mu poświęcona fachowa inicjatywa z wydzielonym periodykiem, w którym śledzono by nieustanny rozwój zagadnienia i który kreowałby przestrzeń do wymiany doświadczeń, prezentowałby dostawców pełnotekstowych baz danych lub wystawców e-książek.

Częściowo tej problematyce była poświęcona konferencja „Biblioteka elektroniczna", która odbywa się dwa razy do roku w Jasnej na terenie Niżnych Tatr i skupiała się w szczególności na zagadnieniu digitalizacji, rozwoju nowych technologii i ich zastosowaniu w praktyce bibliotecznej. Czasami któryś z dostawców zagranicznych baz danych się postara, ale takie prezentacje są wąsko skupione na produkcie danej firmy. Kilka z wykładów w danym temacie zostało opublikowanych w trzecim numerze czasopisma specjalistycznego ITlib w 2012 roku, które zostało tematycznie poświęcone problematyce e-książek.

Ponadto z uwagi na brak platformy wzajemnej wymiany myśli pomiędzy wydawcami i bibliotekarzami pracownicy bibliotek skarżą się, że słowaccy i czescy wydawcy nie potrafią sobie wyobrazić tego, co bibliotekarze mają na myśli mówiąc o „e-książce w bibliotekach." Aktualny stan jest taki, że bibliotekarze niechętnie akceptują warunki zarówno słowackich jak i czeskich wydawców podczas zakupu oferowanych przez nich tytułów elektronicznych a sprzedawcy książek nie są znowu ugodowi wobec wymagań stawianych przez biblioteki. Jak jednak opisuje prezes stowarzyszenia bibliotek EBLIDA¹ - Klaus-Peter Bóttger ²swoje rokowania z niemieckimi związkami wydawców, to sytuacja w Niemczech nie jest o nic lepsza: „Wydawnictwa, które odmawiają udzielenia licencji, wypominają bibliotekom rynkowy kanibalizm. Oprócz tego nas bezprawnie obwiniają, że zawartość naszych portali internetowych nie jest zabezpieczona przed nielegalnym pobieraniem i tworzeniem pirackich kopii"³.

Ponieważ nie było za wiele odpowiedniej literatury, z której mogłabym czerpać podczas opracowywania referatu na niniejszą konferencję, postanowiłam przeprowadzić badanie, skupione na stwierdzeniu stanu faktycznego w największych, ewentualnie w najważniejszych bibliotekach na Słowacji na dzień 31 stycznia 2014r. Do badań włączyły się biblioteki publiczne o zasięgu wojewódzkim, państwowe biblioteki naukowe oraz biblioteki akademickie największych uniwersytetów, które wypełniły formularz zawierający siedem pytań. Cztery pytania dotyczyły baz danych e-książek pozyskiwanych przez biblioteki w ramach własnych umów licencyjnych (nazwa bazy danych i liczba e-książek, które zostały zakupione, dostawca bazy danych i sposób akwizycji e-książek w ramach danej bazy danych). Trzy pytania dotyczyły wykorzystania czytników e-książek w bibliotekach (liczba i typ czytników, liczba w ten sposób udostępnianych dokumentów). Do wypełnionych formularzy koledzy i koleżanki bibliotekarze dołączyli również komentarze opisujące ich doświadczenia, pomysły na poprawę, itp.

Udostępnianie e-książek na Słowacji a ustawa o prawach autorskich⁴

Nawet, jeśli papierowe książki tradycyjne różnią się od książek elektronicznych jedynie swoją formą, lub nośnikiem, to z prawnego punktu widzenia, w tym czy biblioteka kupi wersję papierową, czy elektroniczną jest ogromna różnica. W ujęciu tradycyjnym książka staje się własnością kupującego, jednak w przypadku książki elektronicznej biblioteka zyskuje w większości jedynie prawo dostępu. O ile w obszarze wypożyczania dokumentów drukowanych obowiązująca ustawa o prawach autorskich precyzuje bibliotekom na Słowacji dokładne warunki korzystania z dzieła i jego wypożyczania czytelnikom, które są realizowane na podstawie umów (porozumień) zawartych pomiędzy Ministerstwem Kultury Słowacji i poszczególnymi związkami autorów, to te

European Bureau of Library, Information and Documentation Associations - Europejskie biuro stowarzyszeń bibliotekarskich, informacyjnych i dokumentacyjnych.

Już w chwili, kiedy w dniu 10.05.2012 na walnym zgromadzeniu członkowskich stowarzyszeń bibliotekarskich EBLIDA w Kopenhadze został wybrany na prezesa tego stowarzyszenia, uznał za najbardziej naglące zadanie stowarzyszenia ustalenie warunków do wypożyczania e-książek w bibliotekach publicznych. Patrz: Neuer Prasident des europaischen Bibiiotheksverbandes EBLIDA ist Klaus-Peter Bóttger aus Essen.[Cytata z: 3.02.2014] URL:

www.bibliotheksverband.de/blog/neuer-prasident-des-europaischen-bibliotheksverbandes-eblida-ist-klaus-peter-bottger-

aus-essen/.

GIERSBERG., Dagmar. Prawo do czytania książek elektronicznych - Kampania popierająca książki elektroniczne w bibliotekach [Cytat z: 3.02.2014). URL: www.goethe.de/ins/sk/bra/kul/mag/biw/skl2084378.htm.

Ustawa nr 618/2003 o prawie autorskim i prawach powiązanych z prawem autorskim (ustawa o prawach autorskich).