3547343689

Bibliotekarz Opolski, www.bibliotekarzopolski.pl Nr 2/2014 (LVIII)

warunki nie dotyczą udostępniania e-dokumentów. W rozumieniu ustawy nawet publikowanie okładki książki w katalogach on-line jest zabronione. Książki, które mają załącznik elektroniczny (w formie CD, DVD) wypożyczane są czytelnikom do domu w niekompletnym stanie - bez tego załącznika, co wielu korzystających z usług bibliotecznych uznaje za naruszenie ich prawa do informacji a na podstawie doświadczeń z praktyki nawet samym autorom się nie podoba, że ktoś w ten sposób przycina ich kompaktowe dzieło. Wypożyczanie do domu nagrań dźwiękowych lub wideo pozostaje w bibliotekach na Słowacji prawdopodobnie tylko w sferze marzeń. Problematyka ochrony prawa autorskich książek elektronicznych, jak również ograniczeniami w ich udostępnianiu na terenie Słowacji zajmuje się profesor Martin Konvit⁸.

Bardzo smutny wydaje się fakt, iż słowacki czytelnik ma obecnie możliwość komfortowego dostępu do zagranicznych pełnotekstowych baz danych na odległość, ale aby studiować słowacką literaturę (również naukową) jest nadal zmuszony do wydeptywania ścieżki do biblioteki. Dodatkowo, podobnie jak w Republice Czeskiej, doszło od 2010 roku do przerwania budowy Słowackiej Narodowej Bibliografii Artykułów, zatem słowacki czytelnik nie ma nawet możliwości odnalezienia odpowiedniego referatu i artykułów za pomocą baz danych. Rozwój nie tylko nie posuwa się na przód, ale cofnęliśmy się o dekady w tył - czytelnik jest zmuszony wypożyczać w czytelni setki numerów periodyków naukowych i przeszukiwać je ręcznie⁹.

To pewne, że w większości krajów europejskich dalszy rozwój w udostępnianiu e-dokumentów w bibliotekach spowolnił, albo nawet zatrzymał się w związku z drakońskimi prawami autorskimi. Coraz częściej mówi się

0    potrzebie wytworzenia ogólnoeuropejskich ram prawnych, które regulowałyby sposób obchodzenia się

w bibliotekach z mediami elektronicznymi. Celem jest zapewnienie obywatelom Unii Europejskiej kompleksowego

1    wolnego dostępu do dokumentów elektronicznych i ochrona interesów bibliotek w świecie elektronicznym. Znaczącą inicjatywę w tym kierunku rozwija europejskie stowarzyszenie bibliotek EBLIDA. 23.04.2014 odbędzie się ogólnoeuropejska kampania Prawo do czytania książek elektronicznych (The Right to E-read)¹⁰. „Żądamy dla wszystkich obywateli Unii Europejskiej prawa do pełnego i wolnego dostępu do informacji elektronicznych w bibliotekach", powiedział w rozmowie prezes stowarzyszenia EBLIDA Klaus-Peter Bóttger. „Równocześnie chodzi

0    to, abyśmy chronili interesy bibliotek w świecie elektronicznym. To niedopuszczalne, aby użytkownicy bibliotek zostali wykluczeni i nie mogli korzystać z części spektrum publikacji komercyjnych wydawanych przez wydawnictwa"^{1 2}.

Słowaccy bibliotekarze z pewnością wesprą tą ogólnoeuropejską inicjatywę za pośrednictwem działań podejmowanych przez swoje związki branżowe¹². Bardzo byśmy byli zadowoleni, gdybyśmy w tym zakresie mogli się już zajmować podobnymi problemami, jakimi zajmują się koledzy z USA, gdzie według najnowszych artykułów branżowych w związku z udostępnianiem e-dokumentów zajmują się głównie problemami organizacyjnymi

1    ekonomicznymi - rozwój rynku spowodował utworzenie wielkiej ilości firm, które formalnie oferują tą samą usługę, różniącą się jednak zawartością a biblioteki muszą wybrać z ogromnej ilości dostawców takiego, który będzie potrafił zaoferować jak najwięcej książek, na jak najbardziej korzystnych warunkach finansowych.

E-zbiory w bibliotekach na Słowacji i ich wykorzystanie

Licencje narodowe

W kwestii udostępniania e-zbiorów wyjątkowo korzystne dla bibliotek na Słowacji są licencje narodowe na dostęp do zagranicznych elektronicznych baz danych, w szczególności w ramach projektu NAVIGA, projektów NISPEZI i II¹³ oraz narodowa licencja dostępu do baz danych EBSCO.

1

⁸    KONVIT, Martin. Książki elektroniczne z punktu widzenia prawa [on-line]. In: Biblioteka, 2012, rocznik 13, nr 6, s. 9 -13. [Cytat z 3.02.2014]. URL: http://www.snk.sk/swift_data/source/casopis_kniznica/2012/jun/09.pdf.

⁹    SNOPKOVA, Blanka. Quo vadis bibliografia? Bibliograf i/lub twórca metadanych. [Cytat z 3.02.2014]. URL: www.snk.sk/swift_data/source/NBU/Zborniky/12_BK/Snopkova.pdf.

¹⁰    Patrz przypis nr 6.

2

   Patrz przypis nr 6.

¹²    Związek Bibliotekarzy Słowackich (SSK) oraz Słowacki Związek Bibliotek (SAK).

¹³    Narodowy system informacyjny wspierania badań i rozwoju na Słowacji - dostęp do elektronicznych źródeł informacji (NISPEZ).