3617207713

instytucje polityczne nie są zwykłym odbiciem sił społecznych, a system polityczny jest czymś szerszym niż forum rywalizacji między sprzecznymi interesami. Instytucje polityczne odgrywają zasadniczą rolę w kształtowaniu środowiska społecznego; nie tylko chronią lub przekształcają bieg społecznych wydarzeń, ale też określają interesy, poglądy i tożsamości panujące w społeczeństwie.

Idee Webera natomiast są najbardziej widoczne w nurcie zwanym nowym instytucjonalizmem w socjologii ekonomicznej. Przykładem są prace Paula DiMaggio i Waltera Powella (1983), przedstawiające organizacje jako racjonalnych aktorów, działających w określonym środowisku instytucjonalnym, zwanym polem organizacyjnym. Pole organizacyjne tworzą „te organizacje, które łącznie stanowią rozpoznawalne obszary zinstytucjonalizowanego życia: kluczowych dostawców, konsumentów zasobów i produktów finalnych, agencje nadzoru, oraz inne organizacje, które dostarczają podobnych usług i produktów” (DiMaggio, Powell 1983). Pola istnieją w takim stopniu, w jakim są instytucjonalnie określone. Instytucjonalizacja lub, inaczej, strukturacja pola, powstaje w wyniku czterech procesów: wzrostu zakresu interakcji między organizacjami będącymi w polu, wyłaniania się struktur dominujących i standardów tworzenia koalicji, przyrostu informacji i rozwoju wzajemnej wiedzy. Gdy różne organizacje zostaną ustrukturowane w rzeczywiste pola, pojawiają się siły, które upodobniają je do siebie, w konsekwencji powodując ograniczenie ich zdolności do zmian w dłuższej perspektywie.

Nowy instytucjonalizm w socjologii potrzebował definicji instytucji, odpowiedniej dla socjologicznych analiz, podkreślającej wpływ społecznej struktury na funkcjonowanie jednostek. Victor Nee (1998, p. 8) utrzymując, iż „teoretycznym rdzeniem paradygmatu nowego instytucjonalizmu jest koncepcja ograniczonego wyboru”, zdefiniował instytucje jako „sieć wzajemnie powiązanych reguł i norm, które rządzą relacjami społecznymi, tworząc formalne i nieformalne społeczne ograniczenia, które z kolei określają zbiór możliwości dokonywania wyborów przez jednostkę”.

Podejście, w którym aktor jest racjonalny i liczą się struktury społeczne, rozwinął Mark Granovetter, a rok 1985, w którym ukazał się jego artykuł zatytułowany Economic Action and Social Structure: The Problem oj Embededness, uważa się za datę narodzin nowej socjologii ekonomicznej. Granovetter (1985) odrzuca zarówno indywidualizm, jak i holizm, określając swoje stanowisko jako in the middle ojthe Road. Dokonuje zmiany kierunku krytyki wysuwanej przez socjologów wobec ekonomistów. Uznaje, iż największą słabością ekonomistów nie jest przyjęcie założenia o racjonalności działania, lecz założenie, że jednostki działają we wzajemnej izolacji. Jednostki, podejmując działania gospodarcze, dążą do realizacji własnych interesów, jednak zawsze działają w określonym środowisku instytucjonalnym i w określonych bieżących relacjach. Zdaniem Granovettera, to bieżące relacje społeczne bardziej niż instytucjonalne środowisko, czy podzielane normy i wartości, są odpowiedzialne za wytworzenie zaufania w działalności gospodarczej.

Należy zauważyć, że położenie nacisku na naturę interpersonalnych więzi i strukturę sieci relacji znacznie zawęziło zasięg nowej socjologii ekonomicznej w stosunku do kla-

67