3574672293

3. Metodologia badań własnych

3.1. Przedmiot badań

Teoretyczna analiza współczesnych uwarunkowań roli zawodowej nauczyciela oraz wyniki badań w zakresie pedeutologii wskazują na zjawisko „rozdarcia nauczyciela” pomiędzy idealnym a realnym obrazem roli, między powinnością „bycia nieomylnym” w erze relatywizmu poznawczego, pomiędzy różnymi koncepcjami współczesnej pedagogiki, gdzie głównym dylematem jest wybór uniwersalistycznej lub pluralistycznej koncepcji edukacji¹. Konsekwencją tak sformułowanych wymagań stawianych nauczycielowi jest brak możliwości wyznaczenia ścisłych granic oddzielających sferę biografii osobistej od zawodowej. W kontekście tych rozważań nasuwają się pytania, w jakim zakresie, w jakim stopniu i w jaki sposób sfera profesjonalnej działalności nauczyciela jest uwarunkowana jego całożyciową biografią?

Pytania te były inspiracją do badań empirycznych, których przebieg i wyniki opisuję. Nieprzypadkowo próbę badawczą stanowili nauczyciele w fazie stabilizacji, która jest okresem specyficznych zmian rozwojowych: mężczyźni i kobiety dochodzą do największej produktywności, mają największy wkład w życie społeczne, a jednocześnie społeczeństwo ma naj-

^; Zdaniem A.A. Kotusiewicz przyjęcie postawy uniwersalistycznej pozwala nauczycielowi odnieść się do określonego porządku aksjologicznego, jednak sama orientacja uniwersalistyczna krytykowana jest za arbitralny charakter głoszonych prawd oraz ich utopijność. „Pluralistyczna koncepcja nauczyciela pozwala na równouprawnienie różnorodnych paradygmatów poznawczych, a nauczyciel może zająć zdystansowaną postawę wobec gotowej wiedzy, lecz jednocześnie prowadzi do relatywizmu, nawet nihilizmu *. Zob. A.A. Kotusiewicz: Pytanie o nauczyciela. W: Myśl pcdcutologiczna i działanie nauczyciela. Red. A.A. Kotusiewicz. Białystok 2000, s. 19—22.