1.2. Jednostki tworzące sektor finansów publicznych
Sposób i tryb sporządzania planów finansowych (oraz wprowadzania do nich zmian) jednostek budżetowych określa rozporządzenie Ministra Finansów z 7.12.2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (Dz.U. Nr 241, poz. 1616; dalej: GospFinR). Z rozporządzenia tego wynika, że gospodarka finansowa jednostki budżetowej prowadzona jest na podstawie planu dochodów i wydatków, który określany jest jako plan finansowy jednostki budżetowej. Na uwagę zasługuje metoda rozliczeń jednostki budżetowej z budżetem. Jest ona określana jako budżetowanie brutto. Zgodnie z powołaną metodą - jednostki budżetowe pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio budżetu państwa albo budżetu JST.
Jednostka budżetowa nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 672). Ustawa ta (art. 4) pozwala uznać za przedsiębiorcę osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebę-dącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej10.
Działanie samorządowych zakładów budżetowych ustawodawca w obecnych regulacjach prawnych przewidział wyłącznie na poziomie samorządu terytorialnego. Wprowadzona FinPublU reorganizacja sektora finansów publicznych spowodowała likwidację państwowych zakładów budżetowych, a także jednoznaczne określenie w art. 14 FinPublU zakresu działania samorządowych zakładów budżetowych. Zakończenie procesu likwidacji państwowych zakładów budżetowych nastąpiło 31.12.2010 r., co wynikało z dyspozycji art. 87 ust. 1 ustawy z 27.8.2009 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 ze zm.). Zadania publiczne realizowane dotychczas przez państwowe zakłady budżetowe będą wykonywane w innej formie organizacyjnej: dotychczas istniejącej w systemie prawnym - spółki lub nowej - agencji wykonawczej lub instytucji gospodarki budżetowej bądź też w uzasadnionych przypadkach - w formie jednostki budżetowej11.
Cechą zakładu budżetowego jest to, że może wykonywać wyłącznie zadania własne, które określone zostały w poszczególnych samorządowych ustawach ustrojowych,
tj.: SamGminU - art. 7 ust. 1; SamPowU - art. 4 ust. 1 oraz SamWojU - art. 14 ust. 1.
10 L. Lipiec-Warzecha, Komentarz do ustawy o finansach publicznych, SIP LEX 2014.
11 Uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o finansach publicznych - Druk Sejmowy nr 1181, s. 6.
11