369584686

1. Specyfika sektora finansów publicznych

•    Najwyższa Izba Kontroli

W rozdziale IX Konstytucji RP zatytułowanym Organy Kontroli Państwowej i Ochrony Prawa wskazano, że naczelnym organem kontroli państwowej jest Najwyższa Izba Kontroli (NIK). Konstytucja utrzymuje model kontroli państwowej niezależnej od Rady Ministrów, a powiązanej z Sejmem¹. Przejawia się to w treści art. 202 Konstytucji RP, zgodnie z którym NIK podlega Sejmowi i działa na zasadach kolegialności. Kontroli NIK podlegają organy administracji rządowej, NBP, państwowe osoby prawne i inne państwowe jednostki organizacyjne. W tych podmiotach kontrola NIK prowadzona jest w oparciu o kryterium legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Izba może także kontrolować działalność organów JST, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. Ponadto NIK może kontrolować, z punktu widzenia legalności i gospodarności, działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się ze zobowiązań finansowych na rzecz państwa (art. 203 Konstytucji RP).

•    Inne organy kontroli i ochrony prawa

Do organów kontroli ustawa zasadnicza zalicza również:

-    Rzecznika Praw Obywatelskich, który stoi na straży wolności praw człowieka i obywatela, określonych w Konstytucji oraz innych aktach normatywnych;

-    Krajową Radę Radiofonii i Telewizji, zadaniem której jest stanie na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji;

-    Regionalne izby obrachunkowe (RIO), których zadaniem jest nadzór nad działalnością JST w zakresie spraw finansowych.

Ponadto do grupy podmiotów zaliczanych do organów kontroli i ochrony prawa należą także:

-    Krajowe Biuro Wyborcze,

-    Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych,

-    Rzecznik Praw Dziecka,

-    Instytut Pamięci Narodowej,

-    Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu,

-    Straż Graniczna,

-    Żandarmeria Wojskowa,

-    Prokuratura,

-    Policja.

Zasady działania i organizację tych podmiotów określają odrębne ustawy.

6

1

W. Skrzydło, op. cit., SIP LEX 2013.