1. Specyfika sektora finansów publicznych
Reorganizacja sektora finansów publicznych, wprowadzona przepisami FinPublU, skutkowała zmianą katalogu form organizacyjno-prawnych zaliczanych do tego sektora. Jednym z efektów tych zmian była likwidacja gospodarstw pomocniczych państwowych i samorządowych jednostek budżetowych, państwowych zakładów budżetowych oraz samorządowych funduszy celowych. Dotychczasowe zadania publiczne realizowane przez te podmioty od 1.1.2010 r. są wykonywane przez przewidziane w FinPublU inne formy organizacyjne, tj. agencje wykonawcze lub instytucje gospodarki budżetowej. Wybór formy podmiotu, który przejął realizację tych zadań publicznych, uzależniony był od zakresu działalności, zadań, specyfiki, a także skali tych działań. Zmiana katalogu jednostek sektora finansów publicznych (JSFP) spowodowała również włączenie do niego państwowych instytucji filmowych, a także jednoznaczne określenie miejsca w tym sektorze dla funduszy zarządzanych przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
W regulacjach FinPublU podmioty tworzące sektor finansów publicznych wymienione zostały w art. 9. Sektor finansów publicznych składa się z jednostek organizacyjnych utworzonych na podstawie ustawy (FinPublU lub ustaw szczególnych) i wyłącznie w celu wykonywania zadań publicznych, które finansowane są ze środków publicznych, podlegających planowaniu, bilansowaniu, kontroli, rachunkowości i sprawozdawczości oraz dyscyplinie, według jednolitych zasad. Niektóre podmioty zaliczone do sektora finansów publicznych wymieniono z nazwy własnej (NFZ, ZUS i KRUS oraz PAN), niektóre zaś określono rodzajowo (jednostki budżetowe, organy władzy publicznej, państwowe lub samorządowe osoby prawne)1.
Sektor finansów publicznych tworzą te jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne i są finansowane ze środków publicznych2. Analiza ustawowego katalogu JSFP prowadzi do wyodrębnienia pięciu zasadniczych kryteriów zaliczania poszczególnych podmiotów do tego sektora, tj.:
- statusu ustrojowego podmiotu, wskazującego na jego przynależność do systemu organów państwowych lub samorządowych albo jednostek im podporządkowanych;
- formy prawnej, wskazującej na to, że jest on państwową lub samorządową osobą prawną, nie zaś osobą fizyczną;
- statusu prawno-finansowego jednostki;
L. Lipiec-Warzecha, Komentarz do ustawy o finansach publicznych, SIP LEX 2014.
K. Sawicka, Ustawa o finansach publicznych komentarz, Wrocław 2010, s. 37.