1. Specyfika sektora finansów publicznych
W procesie tworzenia jednostki budżetowej właściwy organ nadaje jej statut, który stanowi podstawę działania. Minimalny zakres treściowy statutu jednostki budżetowej powinien określać jej nazwę, siedzibę i przedmiot działalności. Obowiązek ten nie jest realizowany, gdy odrębne ustawy stanowią inaczej.
Do wyłącznej kompetencji organu należy także określenie mienia, które przekazywane jest jednostce w zarząd.
Należy podkreślić, że nowością w przepisach FinPublU jest stworzenie prawnej możliwości utworzenia jednostki budżetowej przez Prezesa Rady Ministrów. Jednostka taka realizuje zadania wyłącznie na rzecz administracji rządowej. Zakres realizowanych przez nią zadań określa Prezes Rady Ministrów w nadanym statucie. Podlega ona Prezesowi Rady Ministrów albo wskazanemu przez niego ministrowi lub kierownikowi urzędu centralnego.
Podobnie jak w procesie tworzenia jednostki budżetowej, za jej likwidację odpowiada organ wskazany w art. 12 ust. 1 FinPublU. W procesie likwidacji jednostki budżetowej ustawowo wskazany organ określa przeznaczenie mienia znajdującego się w zarządzie tej jednostki. Decyzja o przeznaczeniu mienia państwowej jednostki budżetowej wymaga uprzedniego porozumienia z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. Ustawodawca dopuszcza możliwość, zgodnie z którą likwidując jednostkę budżetową organ może postanowić o utworzeniu jednostki o innej formie organizacyjno-prawnej. Zasady przejmowania należności i zobowiązań likwidowanej jednostki budżetowej określone zostały w przepisach FinPublU. W myśl art. 12 ust. 4 FinPulU należności i zobowiązania likwidowanej:
- państwowej jednostki budżetowej - przejmuje organ, który podjął decyzję o likwidacji;
- gminnej, powiatowej lub wojewódzkiej jednostki budżetowej - przejmuje urząd odpowiedniej JST.
Regulacje prawne FinPublU dopuszczają również możliwość, zgodnie z którą właściwy organ może zdecydować o przejęciu należności i zobowiązań likwidowanej jednostki budżetowej przez nowo utworzoną jednostkę.
10