3702671589

Z ŻYCIA BIBLIOTEK 115

dzie szkody poczynione przez okupanta. Gospodarka niemiecka w Książnicy zmierzała w dwu kierunkach: przede wszystkim wyłączono z księgozbioru książki polskie i usunięto je w głąb magazynów, poza tym obalono dotychczasowy układ księgozbioru, uwzględniający zasadę własności każdego ze zbiorów, wchodzących w skład Książnicy (Książnica Miejska jest połączeniem 5 odrębnych księgozbiorów) i zaczęto tworzyć jedną skomasowaną bibliotekę, mającą za zadanie pełnienie funkcji biblioteki miejskiej (Stadtbibliothek). Ponieważ prace, zmierzające w tym kierunku, nie zostały zakończone, wywtorzyl się chaos w magazynach i katalogach. Pierwszym więc zadaniem personelu bibliotekarskiego, pozostającego do 11 VI pod kierownictwem p. Janiny Przybyłowej, było doprowadzenie magazynów i katalogów do porządku oraz wstawienie książek polskich na poprzednie miejsce. Prace te trwały do końca roku sprawozdawczego.

Jednocześnie przystąpiono do badania strat, jakie poniósł księgozbiór w okresie wojny. Wśród aktów niemieckich b. dyrektora Frey-mutha odnaleziono wykaz druków, wywiezionych w końcu 1944 r. do Wyrzyska, a stamtąd do Marburga. Liczba druków sięga 1.600 po-zycyj. Zaginęły Kopernikiana i najstarsze Torunensia, wszystkie inkunabuły w ilości 64, około 200 rękopisów, wśród nich słynny rękopis biblioteki Macieja Korwina. Na ogół wywieziono 36 skrzyń. Dokładne sprawdzanie i obliczanie strat księgozbioru jest jeszcze w toku.

Dalszą czynnością Książnicy była ochrona książek poniemieckich i bezpańskich, odnajdywanych w różnych punktach miasta. Gromadzono je w Książnicy. Ogółem przejęto 12.000 książek. Lecz nie tylko trzeba było gromadzić książki, ale i oddawać. Władze okupacyjne niemieckie zarekwirowały cały szereg księgozbiorów polskich i złożyły je w Książnicy. Ilość tych książek sięgała 80.000. Należało je posegregować i zwrócić prawym właścicielom. W ten sposób odzyskały swe księgozbiory: Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego (Biblioteka Pedagogiczna), Państwowe Gimnazjum i Liceum im. kr. Jadwigi, OO. Redemptoryści, Inspektorat Szkolny, Ognisko Metodyczne Fizyki przy Gimnazjum i Liceum im. Kopernika, Gimnazjum Krawieckie, Gimnazjum i Liceum im. Żeromskiego, Izba Rzemieślnicza, Biblioteka Wojskowa i inne.

Usiłowania zlikwidowania śladów gospodarki okupanta w obrębie własnego księgozbioru nie wyczerpały całości prac Książnicy.

W kwietniu 1945 r. zostaje wydany staraniem pracowników Książnicy pierwszy druk po okupacji. Jest to broszura p. Janiny Przybył owej p. t. Książnica Miejska im. Kopernika w Toruniu wobec lawiny, Toruń 1945. Druk. pod zarządem Państwowym, 8°, s. 17, 4 nlb. W czasie od 3 do 10 maja zostaje zorganizowana wystawca, obrazująca gehennę książki polskiej za czasów okupacji niemieckiej.