3893820704

lii, a następnie krótkie komentarze biskupa z Hippony do poszczególnych elementów tego fragmentu. Autorem tego opracowania jest Bosschaerts Willibrord (1577-1657).

Z okresu starych druków wyczerpujący komentarz patrystyczny do poszczególnych ksiąg Starego i Nowego Testamentu znajduje się w wielotomowym wydawniu Pisma św. Starego i Nowego Testamentu, które ukazało się na przełomie XVII i XVIII wieku nakładem Eugene-Henri Fricx^va, brukselskiego drukarza, znanego także z wydania licznych dzieł poświęconych historii, a także wszystkich plakatów zawieszanych w Brukseli na murach miasta. W tym samym czasie w Paryżu komentarz ten był drukowany w oficynie Guillaume Desprez.

Zasadniczo jeden tom poświęcony jest jednej księdze. Tekst księgi przedstawiony jest w dwóch kolumnach: w języku łacińskim i w języku francuskim. Po danym fragmencie Pisma św., następuje jego omówienie, zawsze pod tytułem: Sens literalny i duchowy tekstu. W obszernym komentarzu znajdują się liczne cytaty i nawiązania do ojców Kościoła, zwłaszcza do św. Hieronima. Autorem przekładu i komentarza jest Isaac Louis Le Maitre de Sacy. Z uwagi na swe janseniańskie poglądy, Issac trafił na trzy lata do Bastylii i tam, w latach 1666-1670, miał dokonać tłumaczenia tekstu.

Florilegia

Florilegia - to zbiory wypisów patrystycznych, wziętych przede wszystkim z dzieł znanych autorów, w celu udowodnienia lub zilustrowania jakiegoś stanowiska teologicznego, na przykład przeciwko konkretnej herezji, jak pelagianizm, nestorianizm, itp. Te wypisy patrystyczne łatwiej było sporządzić, niż przepisywać całe księgi. Wynalezienie druku nie sprawiło, że forma ta przestała istnieć.

W zbiorze biblioteki AWSD w Białymstoku znajduje się księga wydana w Kolonii w 1606 roku, zatytułowana: Flores doctorum pene omnium, tam graecorum quam latinorum ąui tum in theologia tam in philosphia hactenus claruerunt per Thomam Hybernicum olim summa cum diligentia collecti, ac ordine Alphabetico digesti. Do każdego hasła dopasowane są cytaty z poszczególnych autorów chrześcijańskich, łacińskich i greckich, a także z kilku autorów pogańskich, takich jak Demostenes, Plutarch, Cyceron czy Seneka, z arabskiego Awicenny czy też z autorów żydowskich.

Tomasz Hybernicus, znany także jako Tomasz z Irlandii, był średniowiecznym pisarzem, zmarł przed 1338 rokiem. Był on autorem średniowiecznego bestseleru Manipulus florum (Naręcze kwiatów). Dzieło to przetrwało do dzisiejszego dnia w 190. manuskryptach i po raz pierwszy zostało opublikowane drukiem w 1483 r. W XVI wieku Manipulus był drukowany dwadzieścia sześć razy, w XVII - jedenaście. Wydanie znajdujące się w bibliotece AWSD w Białymstoku pochodzi z 1606 roku. Ta antologia wspaniale nadawała się do wykorzystania w kazaniach, podawała bowiem cały szereg cytatów na określony temat. Na przykład, w posiadanym przez nas wydaniu, na literę „h” mamy hasła: haeresis, homicidium, homo, honor, honestas, hospitalitas, humilitas, hypocrisis.

Druk pozwolił również na coraz częstsze stosowanie również własnego komentarza, popartego licznymi cytatami z autorów starożytnych. W bibliotece AWSD w Białymstoku znajduje się dzieło wydane w Antwerpii w roku 1626 zatytułowane: Pia desideria emble-matis elegiis et affectibus Sanctorum Patrum illustrata authore Hermanno Hugonę, Socie-tatis Iesu. Każdy z rozdziałów rozpoczyna się krótkim cytatem Pisma św, następnie komentarz autora i na koniec cytat z dzieła jednego z ojców Kościoła: Orygenesa, Ambrożego, Augustyna, Chryzostoma i innych.