4261638743

3

językoznawstwo funkcjonałistyczne: czy mówi się tu o funkcjonalizmie metodologicznym, negującym przyczynowość, czy może o funkcjonalizmie psychologicznym preferującym badanie funkcji zjawisk oraz ich roli w życiu człowieka, czy też o filozoficznym funkcjonalizmie ontologicznym Ernsta Cassirera negującym substancjalne traktowanie świata i umysłu przez zastąpienie pojęcia substancji pojęciem funkcji. Ponadto, termin funkcjonalizm ma swoje definicje w naukach prawniczych, socjologicznych, w architekturze i, być może w innych dyscyplinach. Jeżeli więc Autor dla celów swoich wykładów przyjmuje termin funkcjonalizm lingwistyczny - to, oczywiście, ma do tego prawo, ale powinien go udostępnić odbiorcy przez definicję własną lub przez odesłanie do literatury przedmiotu.

Nieco dalej czytamy:

Podana tu definicja gramatyki stoi w jawnej sprzeczności z tzw. METAFORĄ PROCESU, która leży u podstaw językoznawstwa autonomicznego¹⁰.

Być może, że to sformułowanie przekracza tylko moje zdolności percepcyjne, ale też może się okazać, że ten “król jest po prostu nagi”. Podana tu definicja gramatyki wcale nie jest definicją; nie bardzo wiadomo, co to jest “tzw. metafora procesu”; również nie wiadomo w jakim sensie rozumiane przez Autora wykładu językoznawstwo autonomiczne należy utożsamiać wyłącznie z teorią N. Chomsky’ego już choćby z tej racji, że N. Chomsky sam wielokrotnie modyfikował swoją teorię językoznawstwa strukturalnego, nie mówiąc już o licznych, a nawet bardzo licznych zwolennikach fundamentów jego teorii, którzy do wielu jej aspektów wnieśli jednak sporo cennych zmian i uzupełnień.

Na s. 11 Autor wykładu posłużył się terminami: metafora przewodu i metafora klocków. Objaśnienie ich przez podanie ich brzmienia w języku angielskim niczego nie wyjaśnia, zwłaszcza w kontekście wniosku: “Gramatykę kognitywną charakteryzuje zatem radykalne odejście od koncepcji autonomicznych”.

Na s. 12 Podstaw gramatyki... Autor wykładu neguje wyidealizowaną postać generatywizmu i określa treści programowe kognitywizmu:

Gramatyka kognitywna jest próbą rekonstrukcji teorii języka od podstaw, rewizją wielu koncepcji oraz próbą przywrócenia rzeczywistego znaczenia dawnym pojęciom (...). Jednym z takich pojęć jest niewątpliwie pojęcie symbolizmu języka.

Symbolizmu czy symboliczności? Symbolizm jest terminem zdefiniowanym w sztuce i w filozofii. W połączeniu z rzeczownikiem język żadne ze znaczeń tego terminu nie łączy się sensownie. A i przywoływany tu F. de Saussure pisał o symbolicznej funkcji języka, nie zaś o symbolizmie językoznawczym^{1 2}. Ponadto, nie jestem pewien, czy faktycznie zachodzi potrzeba “przywracania do życia” teorii F. de Saussure’a dotyczącej symbolicznej funkcji języka, zwłaszcza po twórczym rozwinięciu jej przez K. Buhlera¹², J. Jakobsona¹³, T. Milewskiego¹⁴, C. Cripera i H. G. Widdowsona¹⁵ i wielu innych.

1

¹⁰    Podstawy gramatyki kognitywnej, op. cit., s. 10.

2

   Por.: Symbol - znak; jego racjonalny związek z rzeczą, którą przedstawia; zawiera zaczątek więzi naturalnej między signifiant i signifić. [w:] F . De Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego. Warszawa 1991 (przekład: K. Kasprzak; wstęp i przypisy - K. Polański, wyd, drugie, poprawione), s.: 92,97.

¹²    K. Buhler, Sprachtheorie. 1934.

¹³    J. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa. "Pamiętnik Literacki”, 1960,51.

¹⁴    T. Milewski, Językoznawstwo, 1969, s. 49-51.

M. BOBRAN. M