4265275748

Niepełnosprawność wrodzona to cecha, która w wielu przypadkach z jednej strony zubaża możliwości zdobycia doświadczeń życiowych, z drugiej zaś daje czas na konstruktywną adaptację. Człowiek nie ma odniesienia do innej swojej sytuacji życiowej. Przykładem niepełnosprawności wrodzonych są wrodzone niedorozwoje lub brak kończyn, mnogie wady, zniekształcenia.

Niepełnosprawności pojawiającej się w wyniku nagłego wypadku lub choroby często towarzyszy nagła, często radykalna zmiana sposobu funkcjonowania, silny stres, bunt. Dalej następuje konstruktywne bądź niekonstruktywne przejście w inną jakość życiową. To, jak człowiek poradzi sobie z tą nagłą zmianą zależy najbardziej od jego doświadczeń sprzed zachorowania, od rodzaju wsparcia, jakie uzyska ze strony otoczenia. Przykłady takich niepełnosprawności to urazy powypadkowe, amputacje narządów w wyniku chorób, udary, wylewy.

Kolejny rodzaj to niepełnosprawność, którą można zaliczyć do grupy przewlekłych. To stan, kiedy pojawiają się nieodwracalne ograniczenia, charakteryzujące się dodatkowo znaczną dynamiką. W procesie przeżywania dominujące uczucia to niepokój przed postępowaniem procesu, przeplatające się okresy gorszego i lepszego funkcjonowania, które dają podstawy do czekania na pozytywne zmiany. Utrudniają często adaptację do stanu faktycznego. Można tu wymienić niektóre schorzenia neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane, padaczkę, chorobę Parkinsona), choroby reumatyczne. Analizę możliwości i ograniczeń związanych z niepełnosprawnością ułatwi również podział na obszary występowania deficytów. Można wyróżnić niepełnosprawność w zakresie funkcjonowania fizycznego oraz niepełnosprawność w zakresie funkcjonowania umysłowego, psychicznego i społecznego. Stosunkowo rzadko zdarza się tak, że dysfunkcje występują tylko w jednym obszarze. Przykładem jest niepełnosprawność wrodzona, która często łączy w sobie upośledzenie umysłowe ze znacznymi ograniczeniami sprawności fizycznej.

Oba rodzaje niepełnosprawności charakteryzują odmienne cechy. Osobom pracującym w środowisku osób niepełnosprawnych zrozumienie specyfiki obu kategorii ułatwi świadomość pewnych prawidłowości związanych z każdym ze wspomnianych rodzajów niepełnosprawności.

Niepełnosprawność fizyczna to ograniczenia w zakresie aktywności ruchowej i narządów zmysłów. Często łączy się ona z koniecznością używania widocznego sprzętu technicznego, ale dzięki temu występują duże możliwości kompensacji. Komfort funkcjonowania w znacznym stopniu zależy od jakości zastosowanego sprzętu.

Niepełnosprawność fizyczna pozwala zachować kontakt poznawczo-emocjonalny z otoczeniem, poszerzać wiedzę i doświadczenie oraz wykorzystywać je w funkcjonowaniu. Powyższa charakterystyka wskazuje na duże możliwości rehabilitacji psychicznej, społecznej, zawodowej nawet w przypadku znacznych deficytów. Upośledzenia aktywności ruchowej to najczęściej wynik urazów i chorób rdzeniowo kręgowych, amputacji i niedorozwojów kończyn, schorzeń neurologicznych, schorzeń wewnętrznych.

Upośledzenia związane z narządami zmysłów to ograniczenia: widzenia (ze względu na czas powstania niepełnosprawności wyróżnia się niewidomych i słabowidzących oraz ociemniałych), słuchu (również ze względu na czas powstania niepełnosprawności wyróżnia się głuchych, niedosłyszących oraz ogłuchłych), odczuwania smaku, zapachu, dotyku.

Odmiennym obrazem charakteryzuje się niepełnosprawność związana z deficytami w zakresie funkcjonowania psychicznego i społecznego.

Nie można ich, niestety, kompensować przez żaden sprzęt techniczny. Często występuje tu skojarzenie dobrej albo bardzo dobrej wydolności fizycznej z ograniczeniami w zakresie funkcji intelektualnych lub z potencjałem intelektualnym niemożliwym do wykorzystania. Często występujące zachowania nietypowe, mało znane budzą niepokój otoczenia i prowadzą do błędnej oceny rzeczywistych możliwości funkcjonowania danej osoby w środowisku. Do tego rodzaju niepełnosprawności należy zaliczyć upośledzenia umysłowe, zaburzenia psychiczne i emocjonalne. W niektórych krajach europejskich włącza się tu również wszystkie aspekty związane z niedostosowaniem społecznym.

Projekt „DOBRY START" - szkolenia dla usługodawców osób niepełnosprawnych" linansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego i budżetu PFRON