431985050

bardzo ściśle w wewnętrzną równowagę organizmu. Niektórzy amerykańscy psychologowie, np. K 1 u c k h o h n i Mowrer, określają „przystosowanie” w tym szerszym znaczeniu jako „adiustację (adjustment), przeciwstawiając ją „adaptacji” (adaptation), czyli przystosowaniu czysto biologicznemu, wyłącznie osobniczemu, samozachowawczemu (Ilunt, 1944, str. 71—2).

3. Kierowanie się cechami przedmiotem u zwierząt. Pojmując zachowanie się jako akt przystosowania do otoczenia, spotykamy u zwierząt zjawiska, w których można widzieć wyraz swoistego, zwierzęcego „poznawania” otoczenia. Mianowicie, tendencje czy potrzeby pojawiające się u zwierzęcia pod wpływem czynników wewnętrznych lub zewnętrznych sprawiają, że sytuacja środowiskowa staje się dla osobnika pewnego rodzaju życiowym problemem czy Zadaniem. Rozwiązaniem problemu jest zachowanie się przystosowane do danej sytuacji, tj. takie, które umożliwia zwierzęciu zaspokojenie jego aktualnej potrzeby, np. zdobycie pożywienia czy uniknięcie niebezpieczeństwa. Zoopsychologowie bardzo często posługują się w swoich doświadczeniach takimi problemowymi sytuacjami, jak to widzimy np. w doświadczeniach Thorndike’a nad kotami, Kohlera nad małpami i in.

Wydaje się zrozumiałe, że takie sensowne, przystosowane zachowanie się w sytuacji problemowej można pojąć jako rezultat poznania sytuacji przez zwierzę. Szczególnie tam, gdzie sytuacja jest dla zwierzęcia nowa, tak że można wykluczyć instynktowną sprawność przystosowawczą, nawet sami przyrodnicy chętnie mówią o „myśleniu”, „poznawaniu” i „inteligencji” zwierząt, a Stern Wręcz zdefiniował „inteligencję” jako zdolność przystosowywania się do nowych sytuacji. Są jednak i tacy, co podkreślają, że nie należy kłaść zbyt ostrej granicy między „myśleniem” przejawiającym się w przystosowywaniu się do now'ych sytuacji, tj. w wytwarzaniu nowych form przystosowanego postępowania i „myśleniem w sytuacjach, do których zwierzę już jest przystosowane. Zauważa to np. Dembowski na marginesie doświadczeń F a b r e a nad chrząsz-czami-grabarzami. Fabre stwierdził w sw^foich obserwacjach, że owady

99