4403041853

12 WIADOMOŚCI UNIWERSYTECKIE

BENEDETTO CROCE

• 1910 - premier Sonnino mianuje go sentorem.

• 1920-1921 - Córce jest ministrem kultury w gabinecie Giolittiego i stara się o podniesienie poziomu szkolnictwa średniego. Parlament nie dopuszcza do przyjęcia projektowanej przez niego ustawy.

• 1924 - jako sentor toczy bezkompromisową walkę z faszyzmem, jest zmuszony do wycofania się z życia publicznego.

• Zamieszkuje w Neapolu, trwa w opozycji antyfaszystowskiej.

• 1944-1945 - odgrywa pierwszoplanową rolę polityczną. Dąży do stworzenia wielkiego wspólnego frontu koalicji sil antyfaszystowskich i wskrzeszenia partii liberalnej, która wybrała go swoim przewodniczącym.

• 1945 - w pierwszym ministerstwie marszałka Badoglio jest ministrem bez teki wraz z Togliattim i Sforzą, a także - ministrem bez teki w rządzie premiera Bonomi.

• 1946 - podpisuje wielki manifest Unione democtratica nationale. Odmawia przyjęcia godności prezydenta, ale przymjuje godność dożywotniego senatora, którą zachował do 1 947 r.

• 1943 -1952 - rozwija żywą działalność polityczną w obozie mieszczańskiego demokratycznego liberalizmu. Przeciw teoretycznej i politycznej działalności Crocego ostro występują w prasie i parlamencie przedstawiciele parti komunistycznej. Antonio Gramsci atakuje podstawy jego idealizmu filozoficznego, estetycznego i historycznego.

• 1945 - wznawia „Ouaderni della Critica".

• 1945 - zakłada w Neapolu Instytut Włoski dla studiów historycznych.

• Umiera 20 listopada 1952 r.

Główne prace

1893 Historia podciągnięta pod ogólne pojęcie sztuki

1 894 Krytyka literacka i jej warunki we Włoszech

1 900 Materializm historyczny a ekonomia marksistowska

1 900 Podstawy teorii estetyki (szkic)

1902 Estetyka jako nauka o ekspresji i lingwistyka ogólna

1910 Zarys estetyki 1913 Zagadnienia estetyki

1926 Nowe szkice estetyczne 1 938 O poezji (1 950 - Ostatnie szkice Rozmyślania nad teorią i krytyką poezji)

1925 Filozofia języka 1908 Poeci i pisarze późnego Odrodzenia. Literatura wioska XVIII wieku. Historia i krytyka literatury współczesnej we Włoszech

od 1925 Literatura nowych Włoch (6 tomów)

1924 Historia epoki Baroku we Włoszech

1905 Logika jako nauka o czystym pojęciu

1 906 Żywe i martwe w filozofii Hegla 1908 Filozofia praktyki. Ekonomia i etyka.

1911 Vilozofia J. B. Vico

1912 Teoria i historia historiografii

1913 Kultura i życie estetyczne 1921 Literatura nowych Włoch (6

tomów)

1931 Poezja i nie-poezja. Przyczynek do autokrytyki

1917 Filozofia Ducha (Logika, Estetyka. Praktyka. Teoria i historia historiografii)

1923 Historia Włoch 1810-1915

1925 Elementy polityki

1930 Historia Europy 1815-1915 1 930 Politycy i moraliści XV wieku 1936 Etyka i polityka 1938 Historia jako myśl i czyn

1944 Kartki o wojnie

1945 Myśl polityczna a polityka współczesna

1940 Cechy polityki nowoczesnej 1948-1950 Poeci i pisarze pełnego i późnego Odrodzenia (3 tomy) 1 949 Rozprawy na różne tematy filozoficzne. Filozofia i historiografia

1952 Historiografia a ideał no ść etyczna. Badania nad Heg/em

Opracowała Jadwiga Mizińska

Zarys estetyki

Fragmenty

• • •

Duma filozofa

„Cóż zatem stanowi o dumie filozofa? Świadomość, że jego pytania i odpowiedzi mają większy ciężar. Jest to duma nie pozbawiona skromności, czyli poczucia, że chociaż on więcej ogarnia, a nawet najwięcej, ile jest w danej chwili możliwe, niemniej jednak poznanie to ma swoje granice wyznaczone przez dany moment historyczny i nie może rościć pretensji do ujęcia całości albo, jak się to zwykło mówić - do miana ostatecznego rozwiązania. Dalsze życie ducha, stawiając na nowo i mnożąc zagadnienia, ukazuje nie tyle fałsz, co niedokładność dotychczasowych rozwiązań, z których jedne zaliczamy do prawd samych przez się zrozumiałych, a inne przeznaczamy do zbadania i uzupełnienia. System filozoficzny jest jak dom, który (jako że podlega niszczącej sile żywiołów) gdy tylko zostanie zbudowany i ozdobiony, wymaga usilnych starań o to, by go zachować. Aż przychodzi moment, gdy nie trzeba, nie wystarcza odnawiać go i podpierać, lecz trzeba go zburzyć i odbudować od fundamentów. Zachodzi też tu jedna zasadnicza różnica: w dziele myśli dom, nieustannie nowy, podtrzymywany jest nieustannie przez dom stary, który trwa w nim nadal, jakby dzięki jakiejś sile magicznej. Wiadomo, iż przeraża to umysły nie oswojone z magią, powierzchowne albo naiwne, które w jednym z wciąż powtarzających się zarzutów wymierzonych w filozofię twierdzą, że filozofia ustawicznie burzy swoją pracę i że jeden filozof drugiemu przeczy.”

• * •

Sztuka jest aktem moralnym

„Trzecie zaprzeczenie wynikające z teorii sztuki jako intuicji jest następujące: sztuka jest aktem moralnym, to znaczy jest tą formą praktycznej działalności, która nieuchronnie łączy się z tym, co pożyteczne, oraz przykrością i przyjemnością, nie jest

Gustaw Herling-Grudziński i Benedetto Croce