4442198775

choć bezpośrednio jest on wywoływany nie przez sam kulisty przedmiot, ale przez odkształcenie skóry uciskanej przez ten przedmiot.

Jednakże i w badaniach nad przystosowaniem nie można zawsze stawiać znaku równości pomiędzy pojęciami „odzwierciedlanie bodźca” i „odzwierciedlanie właściwości przedmiotu”. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy nam wiadomo, że odzwierciedlenie bodźca stanowi odpowiednik właściwości dość dokładny, aby osobnik mógł na jego podstawie kierować się tą właściwością. Zachodzą jednak wypadki, kiedy badany prawidłowo kieruje się daną cechą, mimo iż zmysł, którym się aktualnie posługuje, nie jest w stanie prawidłowo odzwierciedlić odnośnej cechy. Tutaj już formuła „odzwierciedlenie bodźca - odzwierciedlenie właściwości” zawodzi, i również z funkcjonalnego punktu widzenia musimy przyjąć, że układ nerwowy odzwierciedla właśnie tylko pewne wskaźniki właściwości, a orientacja w samych właściwościach dochodzi do skutku za pomocą jakiegoś procesu „interpretacji” wskaźników. Można wymienić dwie grupy takich faktów: pierwsza obejmuje wypadki prawidłowego kierowania się daną cechą, mimo że zmysł, którym osobnik aktualnie się posługuje, w ogóle nie jest w stanie odzwierciedlić tej cechy, tj. wytworzyć jej adekwatnego, nerwowego odpowiednika. Jako przykład można przytoczyć orientowanie się za pomocą wzroku w odległości przedmiotów'. Kot czy pies potrafią dokładnie dostosować długość swego skoku do widzianej odległości, a człowiek umie z dużą nawet precyzją podać, który z dwóch przedmiotów danych mu w polu widzenia znajduje się bliżej niego, a który dalej. A przecież wiemy, że obrazy powstające na siatkówkach oczu są płaskie, tzn. nie zawierają elementów głębi, to zaś znaczy, że również ich rzut na korę mózgowy nie może odzwierciedlać odległości przedmiotów (Woodworth i Schlosberg, 1952, str. 455). Jeśli jednak i zwierzęta i ludzie umieją mimo to orientować się za pomocą wzroku w odległości, to najwidoczniej we wzrokowych odzwierciedleniach muszą tkwić pewne wskaźniki odległości, które przy odpowiedniej „interpretacji” umożliwiają wzrokowe kierowanie się tą cechą.

9 — Procesy poznawcze 129