4442198787

poszczególnych odzwierciedleń bodźców za pomocą nowych dróg nerwowych. „Analiza” znów oznacza w jego terminologii „wyodrębnianie ze złożonego środowiska poszczególnych jego elementów” (1951, str., 99), co sprowadza się w ostatecznym rezultacie do wydzielania określonych odzwierciedleń z ich masy rzutowanej każdorazowo bez wyboru przez różne receptory na korę mózgową. Czynności syntezy i analizy występują, zdaniem Pawłowa, stale łącznie i „wyczerpują całe zachowanie się zwierzęcia” (1952, str. 344), tzn. obejmują całokształt wyższej czynności nerwowej wyznaczającej to zachowanie się. Jak widać, definicje te nie mówią nic o fizjologicznych mechanizmach pobudzenia hamowania, lecz dotyczą przemian, jakim ulegają w toku „wyższej regulacji” procesy odzwierciedlania: mianowicie, z jednej strony, odzwierciedlenia łączą się tworząc „syntetyczne odzwierciedlenie”, z drugiej zaś — niektóre z nich wydzielają się z tła innych, dzięki czemu powstaje „analityczne”, tj. wybiórcze odzwierciedlenie danych czynników otoczenia.

Korow'e regulowanie odzwierciedlania przez funkcje analizy i syntezy odgrywa dwojaką rolę w mechanizmie przystosowania: 1. organizuje odzwierciedlanie tak, aby osobnik mógł wybiórczo odzwierciedlić w każdorazowej sytuacji te czynniki, które mają dla niego znaczenie jako wskaźniki wartości przedmiotu. Kwestii tej, na którą zresztą Pawłów kładł przede wszystkim nacisk w swoich badaniach, będzie poświęcone obszerniejsze rozważanie w szóstym rozdziale tej pracy. W tym miejscu ważniejsze jest omówienie drugiej funkcji, jaką pełnią procesy syntezy i analizy, tj. 2. takiej organizacji procesów korowego odzwierciedlania, dzięki której organizm potrafi na podstawie odzwierciedleń dystansowych orientować się we właściwościach odległych przedmiotów. Byłby to więc właśnie mechanizm pewnego rodzaju „interpretowania” odzwierciedleń dystansowych, którego opisu na próżno szukaliśmy u Adriana.

Pawłów przedstawił swoją teorię „interpretacji” odzwierciedleń na materiale faktów' recepcji wzrokowej. Zainteresował się on mianowicie psychologicznymi obserwacjami nad spostrzeganiem wypukłości i wielkości przedmiotów i, nawiązując do przedstawionej ongi przez Helmholtza hipotezy „nieświadomych wniosków”,

136