4442198805

stawie jej wskaźników mamy do czynienia z odzwierciedlaniem tej cechy w mózgu, odpowiedź w świetle teorii międzyanalizatorowej sygnalizacji musi być twierdząca. Orientacja w cesze przedmiotu na podstawie jej wskaźników jest również odzwierciedlaniem cechy, tylko że nie bezpośrednim, ale pośrednim, mianowicie bezpośrednio są tu odzwierciedlane nie same cechy (czy też ich stałe odpowiedniki), ale ich sygnalizacyjne wskaźniki, jednakże odzwierciedlenie wskaźników' aktualizuje w korze odzwierciedlenie samej właściwości, tak, że kierowanie się daną cechą i w tym wypadku opiera się na jej odzwierciedleniu.

Zapewne przesadą byłoby twierdzić, że analizatory kontaktowe są adekwatnymi narządami odzwierciedlania wszystkich cech. Na przykład takie cechy przedmiotu, jak barwa, dają się odzwierciedlić tylko za pomocą wzroku, a więc należałoby stąd wnosić, że w^rzrok jest analizatorem odzwierciedlającym zarówno same barwy, jak też ich wskaźniki. Powstaje problem, w jakich okolicznościach działa on jako narząd prawidłowego odzwierciedlania samych barw. Pewne trudności powstaną również, gdy zechcemy rozpatrywać dotyk jako właściwy narząd odzwierciedlania wielkości przedmiotów, mianowicie w wypadkach wzrokowego orientowania się w wielkości wysokiego drzewa, budynku itd., tj. przedmiotów', których wielkość ze zrozumiałych względów nie da się ująć dotykiem. Niewątpliwie jednak analizatory kontaktowe bardzo często funkcjonują jako narządy odzwierciedlania cech, a doświadczenie kontaktowe leży u podstaw naszej, powiedzmy, wzrokowej orientacji w otoczeniu częściej, niż bylibyśmy skłonni przyjąć przy powierzchownym rozpatrywaniu faktów. Badania eksperymentalne wskazują wyraźnie, że np. wzrokowa orientacja nie tylko w wypukłości, ale też w wymiarach góra— dół nie polega na bezpośrednim wzrokowym odzwierciedlaniu położenia przedmiotów w przestrzeni, ale, że odbywa się w oparciu o doświadczenie dotykowo-ruchowe. Gdy badany włoży specjalne okulary odwracające obraz świata „do góry nogami”, początkowo nie umie kierować się według takiego zdeformowanego odzwierciedlenia i popełnia liczne omyłki, jeśli jednak okular}' nosi przez czas dłuższy, reakcje jego stają się znów prawidłowe. Najwidoczniej w okresie

144