4552034799

Mapy panoramiczne 103

cowywanej panoramy następuje transformacja wyjściowego materiału kartograficznego. Za wyjściowy materiał kartograficzny w zależności od rodzaju panoramy (patrz paragraf 1) mogą służyć mapy geograficzne i topograficzne oraz plany miast, które wykonane są w rzucie ortogonalnym.

Do przeglądowych panoram krajobrazu wiejskiego wybiera się zwykle obrazowy lub fizjograficzny sposób przedstawienia ukształtowania powierzchni terenu (ryc. 8). Na przeglądowych panoramach dużych i średnich regionów ze stosunkowo dużymi wzniesieniami ma zastosowanie sposób obrazowy z wykorzystaniem znanych metod perspektywy liniowej, zmniejszenie rozmiarów obiektów w miarę oddalania od obserwatora, złagodzenie form, odejście od rzutu szczegółów, wyrównanie powierzchni itd., przejście od wyrazistego do mniej wyrazistego przedstawienia drogą stopniowego zmniejszania grubości linii, generalizacji kreskowania.

Podstawą rysunku perspektywicznego są równoległe do siebie, położone poziomo w odniesieniu do oka obserwatora przekroje fragmentu terenu wykonane w pewnej odległości od siebie, wzdłuż linii transformowanej siatki kartograficznej. Profile wykonywane są także przez charakterystyczne punkty terenu, np. szczyty gór. Skala pionowa zwiększa się w stosunku do poziomej 2,5 raza. Profile łączą się liniami działów wodnych i linii ciekowych, na których rysuje się rzeźbę terenu metodą kreskowania przy oświetleniu wschodnim.

Fizjograficzny sposób może ewentualnie być stosowany do panoram niedużych regionów turystycznych, do oznaczenia tras pieszych, rowerowych i narciarskich. Poziomice w połączeniu z rysunkiem perspektywicznym dają dodatkową informację o terenie, a także pozwalają zdużą dokładnością określić wysokości względne. Ten sposób polega na graficznym przesunięciu poziomic i wymodelowaniu powierzchni na tak uzyskanym przesuniętym rysunku. Wielkość graficznego przesunięcia określa formuła / = HMk, gdzie / -graficzna wartość abstrakcyjnej wysokości w skali pionowej mapy (w milimetrach); H - absolutna wysokość punktu (w metrach); M-pozioma skala mapy; k - stosunek skali poziomej do pionowej.

Przed przystąpieniem do pracy nad ostatecznym oryginałem autorskim dla wydawnictwa, artysta-kartograf oprócz technik opisanych w paragrafie 4, powinien opanować sztukę przeprowadzania generalizacji przestrzennej z uwzględnieniem wieloplanowości obrazu i geomorfologicznych osobliwości krajobrazu.

Wymieńmy jeszcze główne i pomocnicze materiały, niezbędne przy opracowywaniu perspektywy fragmentu terenu niezależnie od tego, czy wykonywana jest panorama równiny, krajobrazu górskiego czy panorama miasta. A więc jako główne materiały powinny być wykorzystywane mapy topograficzne i plany miast, zdjęcia lotnicze, materiały badań polowych, a jako pomocnicze - fotografie, filmy wideo, wcześniej wydane mapy-panoramy, stare grafiki.

Trzeba podkreślić, że przedstawienie perspektywiczne otwiera szerokie możliwości przy opracowywaniu map turystycznych. Nad innymi rodzajami prezentacji obrazy perspektywiczne górują z kilku powodów:

•są one poglądowe, gdyż przedstawiane obiekty wyglądają tak samo jak w rzeczywistości, •stosowane metody graficzne są zrozumiałe dla każdego,

• mapy-panoramy mogą być opracowywane w różnych wariantach; np. jako ścienne, foldery, widokówki.

Na zakończenie należy dodać, że oprócz opracowań teoretycznych autor niniejszego artykułu jest twórcą oryginalnych map-panoram: kolistej panoramy Armenii 1989, panoramy Krymu 1990, panoram Wilna 1992, Kowna 1993, Petersburga 1994, Mińska, Kijowa 1995, Gdańska 1995, Malborka i Krakowa 1996 (fragment na ryc. 9). Wiele z tych map-panoram utrzymanych w „stylu retro" cieszy się dużym powodzeniem.

Literatura

Wachramiejewa L.A., 1981, Kartografija. Uczebnikdla wuzow. Moskwa: Niedra. 224 s.

Atojan P. W., 1987, Pierspiektiwnoje izobrażenije na turistskich kartach. „Gieod. i Kartogr." Nr 8, s. 36-40. Szkoła izobrazitielnogo iskusstwa, 1986. Pod ried. W. S.

Ugarowa. Moskwa: Izobrazitielnoje iskusstwo. 176s. Smirnow L. Je., 1982, Triochmiemoje kartografirowa-nije. Leningrad: Izdat. Leningradskogo Uniw. 101 s.