4552035795

SP 1 ’ 10 „ Rosja wyparta z Europy ” - konsekwencje dla porządku... 103

Kaukazu i basenów Morza Czarnego i Kaspijskiego¹⁵. Antyzachodnia retoryka znalazła w Rosji podatny grunt przede wszystkim dlatego, iż Rosja na przełomie XX i XXI w. znalazła się w sytuacji, kiedy musiała na nowo zdefiniować swoją tożsamości cywilizacyjno-kulturową i wewnątrz rosyjskich elit politycznych trwał spór dotyczący drogi rozwoju, który powszechnie porównywano do podobnych dziewiętnastowiecznych sporów okcydentalistów ze słowianofilami. Jak pisał jeden ze współczesnych badaczy rzeczywistości rosyjskiej James Billington w rzeczywistości odrodzonej, niepodległej państwowości naród rosyjski poszukiwał swojej tożsamości¹⁶. Rosja stanęła w obliczu wyboru pomiędzy dotychczasową wielkomocarstwową tradycją, a nowoczesną tradycją liberalno-demokratyczną. W początkowym okresie zdecydowanie dominowali neookcyden-taliści, ale bardzo szybko w siłę urosła autorytamo-tradycjonalistyczna alternatywa pod szyldem neoeurazjtyzmu. Lata dziewięćdziesiąte stanowią kluczowy okres dla kształtowania się nowej rosyjskiej tożsamości. Pomimo głosów płynących z Rosji zwracających uwagę, iż rosyjscy prozachodni reformatorzy potrzebują wsparcia zewnętrznego dla legitymizacji swoich działań, zarówno USA, jak i państwa Europy Zachodniej prowadziły politykę całkowicie „głuchą” na rosyjskie obawy i aspiracje. Efektem tego stała się całkowita klęska obozu prozachodnich reformatorów i powrót do etatystycznych koncepcji budowy państwa i programy reintegracji obszaru WNP z rosyjską dominacją na nim.

Reakcją rosyjską na stosunek USA i krajów UE wobec Federacji Rosyjskiej była próba redefinicji strategicznych interesów państwa i zmiana polityki zewnętrznej. Symbolem odejścia Rosji od polityki partnerstwa z Zachodem stało się objęcie w 1996 r. stanowiska ministra spraw zagranicznych przez Jewgienija Primakowa, który zastąpił dotychczasowego, prozachodniego polityka, jakim był Andrzej Kozyriew. Primakow dokonał wyraźnego przewartościowania strategicznych celów polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej. W swoich wypowiedziach zaczął on akcentować, iż dla interesów rosyjskich w świecie taką samą wagę ma rozwój stosunków z Zachodem, jak i z Chinami, Indiami, państwami Bliskiego Wschodu, czy Ameryki Łacińskiej¹⁷.

¹⁵    Por. P. Kubicek, Russian foreign policy and the West, „Political Science Quarterly” 1999-2000, vol. 114, nr 4, s. 550-556,561-567; A. C. Lynch, The realism ofRussia ’s foreign policy, „Europę-Asia Studies” 2001, vol. 53,nrl,s. 1221.

¹⁶    Por. J. H. Billington, Russia in search ofitself Washington 2004, s. 47-51.

¹⁷    A. C. Lynch, The realism of Russia ’s foreign policy, s. 9-12; A. C. Lynch, The evolution of Russian foreign policy in the 1990s, „Journal of Communist Studies