DSC00660 (10)

Inng uniwersum znaczenia, dochodzimy do potrzep integracji instytucjonalnej.

Ma to głębokie konsekwencje dla analizy zjaw^k społecznych. Jeżeli integracja instytucjonalnego po¹ rządku daje się zrozumieć jedynie w odniesieniu do wiedzy, jaką mają o nim jego uczestnicy, to analizą tej wiedzy będzie czymś zasadniczym dla badania interesującego nas porządku instytucjonalnego., Trze¹ ba podkreślić, że nie wiąże się to wyłącznie czy na¹ wet przede wszystkim z zajmowaniem się złożonymi systemami teoretycznymi, które porządkowi instytucjonalnemu służą jako uprawomocnienia. Oczywiści^ teorie trzeba także brać pod uwagę. Jednakże wiedza teoretyczna jest tylko małą i to wcale nie najważniejszą częścią tego, co w społeczeństwie uchodzi,za wiedzę. Uprawomocnienia wyrafinowane teoretycznie pojawiają się w określonych momentach historii instytucjonalnej. Pierwotną wiedzą o porządku instytucjonalnym jest wiedza na poziomie przed teoretycznym. Jest to ostateczna sumą tego, „co. każdy wie” o porządku społecznym; zestaw aforyzmów, morałów, perełek mądrości w postaci przysłów, wartości i wierzeń, mitów itd. Ich integracja teoretyczna wymaga sama znacznej siły intelektualnej, jak dowodzi tego długa lista heroicznych integratorów, od Homera po twórców najnowszych systanów socjologicz-nych. Jednakże na poziomie przedteoretycżnym każda instytucja ma jakiś zasób przekazywanej wiedzy o charakterze przepisu, czyli wiedzy, która dostarcza stosownych instytucjonalnie zasad postępowania.¹ Wiedza taka zapewnia motywującą dynamikę zinstytucjonalizowanego postępowania. Definiuje ona jego sfery oraz wskazuje wszystkie sytuacje, które do nich należą. Definiuje i tworzy role, które mają być odgrywane w kontekście danych instytucji. Ipso facto, kontroluje i przewiduje wszelkie takie postępo-

wenie. Ponieważ wiedza ta jest zobiektywizowana społecznie jako wiedza, czyli jako zasób ogólnie ważnych prawd o rzeczywistości, wszelkie radykalne odchylenie od porządku instytucjonalnego jawi się jako odejście od rzeczywistości. Odchylenie takie może być odbierane jako zdeprawowanie moralne, choroba umysłowa albo po prostu zwykła ignorancja. Chociaż te dokładne rozróżnienia mają oczywiste konsekwencje w sposobie postępowania z dewiantem, wspólny jest im gorszy status poznawczy w obrębie określonego społecznego świata. W ten sposób określony świat społeczny staje się światem tout court To, co jest przyjmowane w społeczeństwie bez zastrzeżeń jako wiedza, okazuje się równe zakresem temu, co poznawalne, albo w każdym razie zapewnia warunki, w których wszystko, co nie zostało jeszcze poznane, zostanie poznane w przyszłości. Jest to wiedza, której uczymy się w trakcie socjalizacji i która pośredniczy w internalizacji zobiektywizowanych' struktur społecznego świata w świadomości jednostkowej. Tak pojmowana wiedza jest istotą fundamentalnej dialektyki społeczeństwa. „Programuje” ona kanały, dzięki którym eksternalizacja wytwarza obiektywny świat. Z pomocą języka oraz aparatu poznawczego opartego na języku obiektyzuje ona ten świat, to znaczy porządkuje go, ustanawiając w nim przedmioty, które mogą być pojmowane jako rzeczywistość."Jest ona powtórnie internalizowana podczas socjalizacji jako prawda ważna obiektywnie Tak więc wiedza o społeczeństwie jest urzeczywistnieniem w dwojakim sensie tego słowa, mianowicie w sensie ujmowania zobiektywizowanej rzeczywistości społecznej oraz w sensie ciągłego wytwarzania tej rzeczywistości.

Na przykład, wraz z podziałem pracy powstaje za- ²

113

1

Termin „wiedza o duraktarza przeplwu” (reclpe know ledgej wzlęlllmy od Schutza.

2

Termin „ obiektyw cja" (Obfectificattoa) pocbodti od Heglowskiego VergegenrtandHchuno- (Termin ten tłumaczono zwykle w przekładach z niemieckiego Jako „uprzedmiotowienie", rob. słowo watępne — 7. N.)

S — Społeczne tworzenie—