456719684

przede wszystkim sam czytelnik ma znaleźć pomoc w lekturze, szukając i znajdując dla siebie odpowiednią książkę. W tym samodzielny m wy borze możemy go w esprzeć jedynie przez otwarcie przed nim jak najbogatszej oferty i ułatwienie nabycia doświadczenia, a nie narzucanie wyborów czytelniczych i dobieranie książek ..odpowiednich", eliminowanie zaś ..nieodpow iednich" według klucza, który sami uznajemy za Stosowny. Nawet w kręgu rodzinnym, towarzysząc najmłodszemu czytelnikowi w lekturach i w zasadzie całkowicie regulując ich dobór, powinniśmy bacznie wsłuchiwać się w reakcje dziecka i starać się przekazywać mu teksty, które współgrają z jego osobistymi potrzebami. Oprócz bowiem reguł ogólnych, wyznaczanych fazami jego rozwoju, istnieją w ielkie różnice indywidualnych wrażliwości, zainteresowań, potrzeb stymulacji.

Próbując wymierne rodzaje książek wartościowych dla samopoczucia dziecka i jego rozwoju, wymieniamy chcąc nic chcąc kolejno wszystkie właściwe typy literatury, gdyż różne mogą być formy i sposoby pomocy, jaką dziecku mesie książka. Czasem może chodzić o chw ilową poprawę nastroju, kropelkę radości i śmiechu. spojrzenie na świat od strony zabawnej, karnawałowej niejako. Niesie je książka Igarska i kpiarska. odpustowa i jarmarczna. „wygłupiaJska". jak mów lą młodzi odbiorcy, która rozwesela i pozostawia po sobie dobry humor. Lecz rodzajów wesołości również jest niemało. Jedni zaśmiewają się czytając o wy prawie bractwa z Bullcibyn do sklepu, kiedy to. wyśpiewując cały czas po drodze „kawałek kiełbasy dobrze obsus/oncj”. bohaterowie w końcu zapominają o jej kupieniu Innych bawią przygody barona Munchhauscna czy Kapitana Znłganowa. przysięgłych kłamczuchów i fantastów. Jeszcze inni gustują w autoironicznym humoiku Gerarda Durrcila i jego przygodach wśród ptaków, zwierzaków- i krewnych, a inni w wyrafinowanym dowcipie Piotra Wojciechowskiego. Jedni czerpią radość z żongłcrki rymem i słowem proponowanej przez takie poetki jak Wanda Chotomska czy Dorota Gcłłner. a inni z uciechą delektują się wierszami Edwarda Szymańskiego (Sambo), Stefana Tlicmersoria (Był gdzieś baj, taki kraj), Danuty Wawiłow (Daktyle), których rozedrgany rytm wpraw ia w aktywność cale ciało dziecka.

Obok „tryskających humorem" niezbędne są też książki spokojniejsze, lecz pełne wewnętrznej pogody, głoszące afirmację życia, zaw ierające w sobie jakiś ład wewnętrzny — mc tylko kompozy cyjny, to jest mieszczący się w budowie literackiej utwoni, języku, rozstrzygnięciach fabularnych, lecz przede wszy stkim w warstwie filozoficznej, postaw ic wobec świata. Tc właśnie „tninkuiłizaioiy literackie". skuteczniejsze niż niejedna pigułka z apteki, stanowią najsilniejszy bodaj nurt literatury dziecięcej i młodzieżowej. Znajdujemy je w repertuarze znanym, klasycznym wśród pozycji takich, jak Lato leśnych ludzi Marii Rodziewiczówny. powieści, która staw ia człowieka w roli pokornego ucznia wobec sacrum Przyrody i pokazuje, jak w sluchując się w głosy natury i starając się zbliżyć do mej. może on zarazem poznać siebie i osiągnąć wew nętrzną hannomę. jak utwory „sław iącego dobroć promienistą" Kornela Makuszyńskiego czy zapomnianego dziś nieco, a niesłusznie, znakomitego piewcy przy rody Teodora Goź-dza kie wieża i wielu innych.

Pośród utworów literackich, które ntc były przez wiele lat dostępne dla polskich czytelników, a i bibliotekarzom są nialo znane, a które można spotkać na pólkach dziecięcych bibliotek całego Świata, ciepłym i krzepiącym blaskiem chanukowej świeczki błyszczą opowiadania dla dzieci znakomitego Noblisty, lsaaka Bashcvisa Singeru Jego baśnie, gawędy, przypowieści przepełnione są ową cudow ną mocą boską, która przekonuje nas o swej potędze, dostarczając wciąż nowy ch powodów do zdumienia i podziwu, rozdzielając wy roki, karcąc siły zła i dodając mocy słabym, lecz ufającym w jej opiekę. Magia i codzienność splatają się tu w niezwykły sposób, łącząc w jedność dobre czary i niezwykłe przypadki, jakowa wizyta w domu żydowskich nędzarzy spod Biigoraj3 tajemniczego dziedzica polskiego, któremu zachciewa się przegrać w „drejdla" ogromną sumę zapewniającą dostatek rodzinie i który potem znika bez śladu w śnieżnej zamieci. W innym opowiadaniu Singera ty tułowa koza Zlatc. skazana na śmierć z. powodu starości i nieprzy datności, w cudowny sposób zostaiuc ocalona, ponieważ nieoczekiwany huragan uniemożliwi doprowadzenie jej do rzeźnika. Ale też ona ocali życic chłopcu który wiódł ją na stracenie, grzejąc go własnym ciałem i dodając mu otuchy, dzięki czemu otrzyma ułaskawienie i miejsce w rodzime jako pełnoprawny jej członek.

Zadaniem każdego —jak twierdzi pisarz — kto był świadkiem cudownych zdarzeń lub chociażby słyszał o nich. jest podawać dalej te wszystkie opowieści, snuć je wieczorami przy chanukowej świeczce lub rozwozić ubogą furmanką po wsiach i miasteczkach, jak czynił to bajczarz Naftali — inny bohater Singera. Opowieść bowiem jest sensem ludzkości i sensem naszego życia, ona ofiarowuje nam pamięć i historię, utrwala naszą przeszłość, zwielokrotnia istnienie, pozwalając nam żyć w wielu światach naraz. Gdyż — podkreśla - istnieje wiele światów pły nących obok siebie i krzyżujących się: trafiamy do nich słuchając różnych wymyślonych historii.

Ta wiara w siłę marzeń, w siłę słowa i pięknej opowieści nic tylko nadzwyczaj trafnie charakteryzuje terapeutyczne funkcje literatury , ale też ujmuje posłannictwo bibliotekarza, który podobnie jak ów gawędziarz Naflali dopomaga innym odkryć krzepiącą roię kontaktu z literaturą

Mówiąc o pisarstwie, które służy pokrzepieniu serc. z konieczności pominąć muszę wiele autorów i dzieł, nic mogę jednak nic wspomnieć o pisarce, która podbiła serca zarówno młodych, jak i dorosłych czytelników kreując swą twórczością boom czytelniczy zwany „musicromanią''. Chwalenie książek Małgorzaty Musierowicz zakrawa dziś zgoła na banał. Modnym się raczej stało wśród krytyków, którzy koniecznie chcą być ory ginalni, dopatrywanie się u jej powieściach sentymentalizmu czy egzaltacji, co zresztą w niczym me umniejsza popularności autorki Jetycjaóy Liczni czytelnicy z regularnością nałogowców powracają do wykreowanego przez mą świata, w którym przecież ..nie dzieje się nic szczególnego", lecz który jest odpow iedzią na nasze oczekiw ania, zwątpienia i smutki Ciepły dom Borcjków niezmiennie emituje sy gnały dobra w stronę wyziębłych i spragnionych ludzkich serc, i to jest właśnie to, czego publiczności potrzeba

17