4631369625

KWASY ŻÓŁCIOWE W CHEMII SUPRAMOLEKULARNEJ 1123

Tryptofan, jeden z naturalnych aminokwasów, jest prekursorem serotoniny, będącej ncurotransmitcrcm. Z kolei kwas dcoksycholowy znany jest ze zdolności do tworzenia kompleksów inkluzyjnych (rozdz. 3). W pracy opisano tworzenie oraz właściwości spektroskopowe adduktu 66 z jonami Cd²⁺ oraz różnymi oksyanionami chloru.

Wyjątkowa amfifilowość kwasu cholowego posłużyła do syntezy „molekularnego parasola” (ang. umbrella) 67 przez Janouta i wsp. [80-81].

Podstawą konstrukcji tego koniugatu są dwie lub trzy cząsteczki kwasu cholowego, stanowiące „ściany” parasola, spięte szkieletem spermidynowym. W centrum molekuły dołączony jest „agent” cząsteczka, mająca właściwości hydrofilo-wc lub hydrofobowe i, w zależności od tego, oddziaływująca z odpowiednią stroną „ściany” parasola. Dla przykładu, jeśli „agent” jest hydrofobowy, oddziaływuje z hydrofobową stroną cząsteczki kwasu cholowego, a grupy hydroksylowe ustawione są na zewnątrz „parasola”. Po umieszczeniu takiego kompleksu w roztworze wodnym, przyjmie on konformację zamkniętą (schemat 16a), w której maksymalne wartości przyjmą oddziaływania hydrofobowe „agent” - hydrofobowa strona „ściany”, zaś zewnętrzna strona „ściany” hydrolilowa - jest najefektywniej hydrato-wana. Z kolei w rozpuszczalnikach niepokornych „parasol” preferuje konformacją odwróconą (schemat 16c), w której maksymalne wartości osiągają oddziaływania hydrofobowe rozpuszczalnik hydrofobowa strona „ściany” oraz rozpuszczalnik -„agent”, natomiast grupy hydroksylowe hydrofitowej strony „ściany” najsilniej oddziaływają ze sobą za pomocą wiązań wodorowych.

Takie zachowanie „parasola” w różnych środowiskach wykorzystane zostało do badań nad możliwością transportu hydro Ulowych cząsteczek peptydu (glutatio-nu) przez błony foslblipidowe [H2J. Zachęcające rezultaty, osiągnięte w eksperymentach, zapoczątkowały dalsze prace nad pasywnym transportem polarnych, aktywnych biologicznie „agentów”, np. peptydów, oligonuklcolydów lub DNA, przez membrany lipidowe.