4631370362

BIOLOGICZNE ZNACZENIE CHROMU 393

dwumiejscowej {SO}, {SN}, {NO} bądź trójmiejscowej {SNO} [62]. Warto również zaznaczyć, że dla jednego ze związków chromu z cysteiną wyznaczono strukturę krystalograficzną — Na[Cr(L-cys)₂] [59].

Wiele kontrowersji jest związanych ze sposobem koordynacji w związkach kompleksowych z kwasem nikotynowym. W momencie rozpoczęcia prób syntezy modelowego GTF i po otrzymaniu pierwszych stałych związków stwierdzono, iż obecność dwóch atomów donorowych (tzn. N i O) łatwo koordynujących do Cr(III) daje możliwość otrzymania dwóch grup tych związków [63, 64]. Różnią się one sposobem przyłączenia liganda do jonu centralnego. Można wśród tych związków wyróżnić te, które koordynują przez azot, jak i te, które koordynują przez tlen. Ta różnica stała się powodem sporów dotyczących aktywności biologicznej obu form. Część autorów uważa, że aktywna jest ta, w której kwas nikotynowy łączy się z chromem przez azot, inni natomiast, że przez tlen [63-67].

Podobna sytuacja występuje w związkach kompleksowych z kwasem pi-kolinowym, który, mając atomy donorowe w pozycji orto, jest bardzo efektywnym chelatorem zarówno dla jonów chromu, jak i innych metali. Ze względu na jego dobrą przyswajalność przez organizm zaczęto go stosować jako składnik leków podnoszących zbyt niski poziom chromu w organizmie [39,40]. Dla związków z kwasem pikolinowym wykonano również badania zależności między rodzajem koordynacji (tlen, azot) a aktywnością biologiczną [36, 67, 68].

Przykłady związków koordynacyjnych Cr(III) mających odniesienie do czynnika tolerancji glukozy podaje tab. 2.

OLIGOPEPTYDY CHROMOWE (LMWCr)

Pomimo wieloletnich wysiłków nie wyizolowano czynnika tolerancji glukozy, co jest koronnym argumentem przeciwników biologicznego znaczenia chromu.

Być może, przełomem okaże się odkryty przez Yamamoto i współpracowników ołigopeptyd nazwany w skrócie LMWCr (ang. Low-Molecular--Weight-Chromium-binding substance), o masie ok. 1500 Da [69]. Został on wyizolowany z wątroby psa, krowy i królika, a także wołowej smółki [69, 70]. Oprócz 4 atomów chromu nowo odkryty ołigopeptyd zawiera aminokwasy: glicynę, cysteinę, kwasy glutaminowy i asparaginowy oraz ich aminowe pochodne [71]. Skład aminokwasów wchodzących w LMWCr zależy od miejsca, z którego ołigopeptyd został wyizolowany (tab. 3).

Jon chromu(III) z wymienionymi związkami organicznymi łączy się poprzez atomy azotu, tlenu czy grupy hydroksylowe [70]. Co więcej, niedawno zasugerowano, że „stary GTF” jest produktem hydrolizy oligopeptydu LMWCr [72], powstającym w czasie próby izolacji „biologicznego” chromu.