4645771780

72

RECENZJE I SPRAWOZDANIA

przydzielania materiału historyczno-wojskowego do poddziałów: siły zbrojne i polityka zagraniczna. Szkoda, że jedynie w okresie 1764-1795 konsekwentnie wcielono całość dziejów działań wojennych do Zagadnień politycznych. Nie mogę natomiast odgadnąć, dlaczego prace Marcinkowskiego dotyczące działań Czarneckiego w I półroczu 1656 znalazły się w PZ (pozycja 10890-1), a analogiczne prace Nowaka (17812) i Rudnickiego (17819) znalazły się w SZ. Podobnie Herbsta Kampania letnia 1601 (SZ 16373) stanowi część Wojny inflanckiej (PZ 16732). Wszystko są to prace

0    charakterze wybitnie historyczno-wojskowym. Wątpię, czy jest więcej dziejów

politycznych w Podhorodeckiego Kampanii polsko-szwedzkiej 1659 r. (PZ 18094, w Bibliografii błąd w nazwisku) niż w moich Podhajcach — letniej i jesiennej

kampanii 1667 r. (SZ 17811).

Niektóre woluminy wydawnictw wielotomowych znajdujemy nie tylko w dziale ogólnym, dokąd są skierowane na zasadzie zakresu chronologicznego całości dzieła, ale i w ramach poszczególnych okresów. Ale wykonanie tej słusznej zasady zostało przeprowadzone dosyć chwiejnie i niekonsekwentnie. Prześledźmy to na przykładzie tak ważnych źródeł jak zbiory akt sejmikowych.

Akta czerwonoruskie znajdują się wyłącznie w dziale ogólnym (6206), kijowskie

1    bracławskie tylko w części chronologicznej (13155, 17054) pod różnymi hasłami (Postanovlenija lub Akty, gdy powinno być Archiv). Lauda kujawskie znów są zarówno w części ogólnej (6228) jak i w dziale chronologicznym 1648—1764 (17026) raz pod hasłem autorskim (Pawiński), drugi raz pod hasłem tytułowym (Lauda). Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej nie figurują w części ogólnej, ale tylko w okresach chronologicznych bądź pod tytułami poszczególnych tomów (13482, 18986-7), bądź pod nazwą całości: Wypisy (17058, tutaj zeszyt 7 dotyczący lat 1648-1683 powinien wejść do okresu 1648-1696).

W poddziale Kozaczyzna w okresie 1648—1696 znajdujemy m. in. informacje

0    t. 9 cz. 1—2 Istoriji Ukrainy — Rusy Hruszewskiego (17906), tymczasem okresu tego dotyczą również t. 8 cz. 2—3 i t. 10; nota bene pod nrem 6510, gdzie jest podana całość tego dzieła, brak informacji o t. 8 cz. 3, t. 9 cz. 2 oraz nie ma tytułu t. 10. Tu dotykamy już następnej z kolei sprawy, niejednolitości opisu bibliograficznego. Przy wydawnictwach wielotomowych niekiedy opis skrócony ogranicza się do minimum (np. 753: Russkij biograficeskij słovar, podobnie 6209), a obok daje się szczegółowy wykaz tomów i ich tytułów (np. 6206: Akta grodzkie

1    ziemskie). Ten sumaryczny opis nr 753 jest tu o tyle niesłuszny, że o ile mi wiadomo, dzieło to nie posiada wydawniczej numeracji tomów i pozostało nie-ukończone.

Niekonsekwentny jest opis zbiorów studiów czy szkiców. Do większości z nich dołączono w Bibliografii wykaz treści, ale dlaczego nie do wszystkich (np. 19578: W. Tokarza Rozprawy i szkice, 17718: S. Szczotki Chłopi obrońcami niepodległości, 17675: J. Wolińskiego Z dziejów wojny i polityki, 18233: J. Bartoszewicza Szkice z czasów saskich). Część szkiców ze zbiorów Wolińskiego i Tokarza zacytowano dalej wyłącznie w wydaniach poprzednich (Tokarz: 19885-7, 19889, 19892, 19971; Woliński: 17825, 18009, 18046-7, 18117, 17889), często przedwojennych.

Jak się zdaje (znów brak wyjaśnienia we wstępie), Bibliografia z zasady daje opis wyłącznie jednego, najczęściej ostatniego wydania dzieł wznawianych. Bardzo rzadko przy pracach obcych wymienia się dwa wydania: ostatnie i przedostatnie. Przyjęta zasada ma jednak tę wadę odczuwaną wyraźnie zwłaszcza przy dziełach ważniejszych, że brak przybliżonej informacji o powstaniu głównego zrębu dzieła. Z tego względu przydatne byłoby podawanie chociażby daty pierwszego wydania.

Wewnątrz działów obowiązuje w zasadzie układ alfabetyczny, choć autorzy