4962383988

Wszechświat, t. 84, nr 311983 65

Ryc. 4. Owocnik włóknouszka płaczącego wyrosły między korzeniami dębu. Fot. S. Sokół

i Wysp Brytyjskich po Daleki Wschód ZSRR i Japonię) oraz Ameryki Północnej występując w granicach areału dębu.

W Polsce włóknouszek płaczący był znajdywany bardzo rzadko na dębach: w Puszczy Białowieskiej (w radzieckiej części Puszczy dotychczas znaleziony nie został, chociaż włóknouszek dębowy jest tam nierzadki), w Górach koło Gostynina, Zielonce koło Poznania i na Dolnym Śląsku (Lubiąż, Popiele, Szczytniki). Autorzy stwierdzili niedawno występowanie tego grzyba w dwóch starych parkach na Pogórzu Śląskim. Liczba jego znanych stanowisk w Polsce nie przekracza więc dziesięciu! Wobec niemal zupełnego zaniku starych, kilkusetletnich dębów w naszych lasach, źle utrzymane parki, w których „zagrzybione” drzewa nie są wycinane, stają się ostatnimi enklawami występowania włóknouszka płaczącego w Polsce. Taka sytuacja ma miejsce również w krajach sąsiednich — stanowiska tego gatunku w NRD i RFN znajdują się w parkach, alejach, ogrodach botanicznych. Podobnie. Wasser i Sołdatowa (1977) przytaczają omawianego grzyba jako gatunek nowy dla stepowej strefy Ukrainy, ale występujący tam tylko w ogrodach botanicznych.

Zbliżony do włóknouszka płaczącego — włóknouszek dębowy Inonotus dryophilus różni się zarówno morfologicznie, jak i odmienną biologią. Włóknouszek dębowy nie ma szczecinek w hymenium, ma inne wymiary zarodników, a wewnątrz miąższu owocnika znajduje się rdzeń o ziarnistej strukturze. Grzyb ten występuje również na dębach infekując drzewa przez rany, nie jest jednak pasożytem korzeniowym i dlatego nie znajdowano jego okazów poniżej wysokości 90 cm nad ziemią. Włóknouszek dębowy powoduje silną zgniliznę sięgającą kilku metrów wzdłuż pnia. W Polsce jest również bardzo rzadkim gatunkiem.

Przez długi czas uważano, że włóknouszki płaczące występujące w Australii i Nowej Zelandii reprezentują ten sam gatunek, który jest spotykany na północnej półkuli Ziemi. Dokładne badania porównawcze okazów z Australii i Europy przeprowadził dopiero brytyjski mikolog Pegler, który w 1964 roku wykazał ich odrębność gatunkową. Australijski włóknouszek płaczący Inonotus chondromyelus Pegler ma

Ryc. 5. 1 — australijski włóknouszek płaczący Inonotus chondromyelus — szczecinki i zarodniki, 2 _— włóknouszek płaczący, Inonotus dryadeus — szczecinki i zarodniki, 3 — australijski włóknouszek płaczący, przekrój przez owocnik (widoczna gruba skórka kapelusza i ziarnisty rdzeń), 4 — włóknouszek płaczący, przekrój przez owocnik