4962384084

249

JAROSLAY DRTINA

w opeirdiaj o doświadczenia. bibliotek i z uwzględnieniem 'koncepcja bibliotekarzy radzieckich, (którzy wyznaczają (katalogowi (przedmiotowemu funkcję katalogu uzupełniającego katalog systematyczny.

Pogląd radziecki na rolę katalogu przedmiotowego w bibliotece, uznany przez bibliotekarstwo czechosłowackie za słuszny, pociąga za sobą konieczność reorganizacji katalogów rzeczowych w większości bibliotek czeskich i słowackich. To pewnie jest przyczyną, która wywołała na łamach czascrp'B>m bibliotekarskich obfitą dyskusję o katalogach rzeczowych, zwłaszcza o katalogu przedmiotowym. Dyskutanci wskaziują na trudności finansowe i personalne, które pojawią się w bibliotekach w chwili powzięcia decyzji założenia katalogu systematycznego oraz przypominają o przyzwyczajeniu zarówno bibliotekarzy, jak i czytelników, do katalogu przedmiotowego. Uznając polityczne i informacyjne walory (katalogu systematycznego, dyskutanci proponują jednak pozostawianie przejściowo katalogu przedmiotowego jako podstawowego katalogu rzeczowego tam, gdzie prowadzenie dwóch katalogów połączone jest z trudnościami. Za propozycją tą idą propozycje upolitycznienia katalogu przedmiotowego lub ewentualnego skrzyżowania katalogu przedmiotowego z systematycznym *.

Dyskusyjne gło6y z czasopism nie odzwierciedlają się w pnący Drtiny. Autor „Przedmiotowego katalogu” wyznacza temu katalogowi rolę -katalogu uzupełniającego katalog systematyczny. Argumenty popierające to stanowisko nie wnoszą nic nowego do współczesnych poglądów na katalogi rzeczowe: Drtma wskazuje na rozbicie pokrewnej literatury w katalogu przedmioto-v;ym, na jego nieprzydatność w bibliotekach specjalnych lub takich, w których katalog rzeczowy jest podstawowym katalogiem biblioteki (r>p. małe biblioteki powszechne) oraz na sprzeczność układu abecadłowego z klasyfikacją nauk w filozofii marksistowskiej.

Argumenty podane przez Drtinę są słuszne, ale można wymienić inne argumenty, wybrane z prac propagujących katalog przedmiotowy a przeciwstawiających się katalogowi systematycznemu. Można więc z tezami Drtiny dyskutować na gruncie teorii lub na gruncie praktyki, biorąc pod uwagę stan faktyczny bibliotekarstwa danego kraju.

To drugie stanowisko jest słuszniejsze w odniesieniu do bibliotekarstwa czechosłowackiego. System katalogów w bibliotekach czechosłowackich jest odmienny od systemów w innych krajach, np. w Związku Radzieckim. Różnicę tę podkreśla Drtina omawiając poglądy biblotekarzy radzieckich i ich koncepcje katalogu przedmiotowego oraz wskazując, że podstawowym katalogiem rzeczowym w Czechosłowacji jest kataJog .przedmiotowy, a w Związku Radzieckim — systematyczny. Jednakże z podkreślenia tej różnicy wysnuto tylko wniosek o 'konieczności przebudowania systemu czechosłowackiego na podobny do systemu radzieckiego. Czy słusznie? Wzorowanie się na systemie radzieckim wymaga gruntownej reorganizacji katalogów w CSR i zmiany nastawienia pracy zarówno opracowujących katalogi jak i czytelników. I może dlatego brakuje w pracy Drtiny omówienia możliwości pośredniej, której przyjęcie byłoby zgodne z popularnością katalogu przedmiotowego w Czechosłowacji i wykorzystałoby w większym stopniu doświadczenia czechosło-

¹ Por. artykuły na temat katalogów rzeczowych w czasopismach Kniźnica, Knihovna d Knihovnik z lat 1950—56.