5192604996

155

że zastąpienie "bezpośredniego sterowanie biurokratycznego” (w niniejszej pracy stosujemy termin “administracyjne*, będący synonimem "biurokratycznego") przez "pośrednie sterowanie biurokratyczne" nie stanowi przełomu w systemie gospodarczym (w tłuaaaczeniu polskim pracy J. Kornai'a, 1986, ss. 30, 31) .

Konieczność reform systemu politycznego jest w tym kontekście wynikiem konieczności odejścia od sterowania biurokratycznego na rzecz sterowania rynkowego, które wymaga jakościowo odmiennych uwarunkowań politycznych, niż sterowanie biurokratyczne. Potrzeba takich reform politycznych jest już otwarcie stawiana w oficjalnych dokumentach. Nie można jednak powiedzieć, że reformy te zostały już wprowadzone. Nie jest także jasne, jaki powinien być ich zakres - mówi sie nawet o powoływaniu partii opozycyjnych jako o pożądanym zakresie przemian systemu politycznego.

Uruchomienie rezerw politycznych ma także inne znaczenie, oprócz odblokowania istniejących ograniczeń. Polega ono na możliwości rekompensaty koniecznych wyrzeczeń ekonomicznych przez stworzenie nowych możliwości aktywności gospodarczej, społecznej i politycznej. Można przypuszczać, że powstanie takich możliwości spotkałoby sie z szeroka aprobata społeczna i uwiarygodniłoby proponowane strategie rozwoju. Zwiększyłoby także zaufanie obcego kapitału do stabilności sytuacji w Polsce; zwiększając tym samym jego zaangażowanie w polskiej gospodarce.

1.2. Reforma "od góry" czy reforma ^Mod dołu"?

Doświadczenie wskazuje na nieskuteczność reformy "zadekretowanej". Ogromna złożoność materii, która chce sie kształtować projektując zasady nowego systemu gospodarczego powoduje, że procesy realne zawsze bede dość znacznie odbiegałyod sytuacji postulowanej. Reforma nie może wiec być reforma wyłącznie "odgórna", lecz musi to być reforma w znacznej części "oddolna", w której ostateczna postać