106. dyw. AK, w chwili kiedy nadjechali Niemcy. Z tego, co opowiadał, gdy ich zobaczył, pomyślał o Matce Boskiej Ostrobramskiej i Ona szepnęła strzelaj! Zabił dowódcę patrolu, spowodował alarm i kontrakcję oddziału AK i Niemcy się wycofali. Został odznaczony Krzyżem Virtuti Mili-tari. Dzielny Zbyszek. Syn nadkomisarza Policji Polskiej w Suwałkach. Jakże mi tęskno do tych chłopaków z lasu”12. Ten czas, tak ważny dla kształtu życia pokolenia Polaków urodzonych około roku 1920, i na Zbigniewie Jerzym Nowaku wycisnął swoje piętno, określił kształt jego służby wobec Boga, Polski, człowieka i nauki13.
Do stycznia 1945 roku ukrywał się w Miechowskiem i redagował pismo konspiracyjne „Partyzant”. Jesienią 1945 roku miał zamiar się ujawnić, ale spóźnił się; biuro rejestracyjne zakończyło działalność i w perspektywie czasu odczytał to wydarzenie jako opatrznościowe.
* * *
W marcu 1945 roku Zbigniew Jerzy Nowak podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, był uczestnikiem ćwiczeń, wykładów i seminariów: Stanisława Adamczewskiego, Juliana Krzyżanowskiego, Stanisława Pigonia (nauka o literaturze), Tadeusza Grabowskiego (badacz literatur słowiańskich), Zenona Klemensiewicza, Tadeusza Milewskiego (językoznawstwo) i Władysława Tatarkiewicza (filozofia) . Bardzo aktywnie pracował w Kole Polonistów UJ i przygotowywał dwa zjazdy kół polonistycznych, które odbyty się w Krakowie w latach 1946 i 1947. Ukończył studia w roku 1949, uzyskując magisterium na podstawie pracy Żołnierz w świecie poetyckim Mickiewicza. 23 grudnia 1950 roku uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy o Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Adama Mickiewicza, pisanej pod kierunkiem profesorów Stanisława
12 J. Lohmann: Na lewo jest Wschód. T. 1. Kraków 1995, s. 168-169.
13 Por. I. Opacki: Nowak. (Zamiast wprowadzenia). W: Warsztat badawczy..., s. 6-7.
10