5399619962

• w okresach dominuje wpływ efektywnego ładunku; przesuwając się w okresach z lewa na prawo, elektrony są dodawane na powłokę zewnętrzną, zatem efekt przesłaniania jądra przez elektrony powłok wewnętrznych jest jednakowy; ponieważ elektrony walencyjne ekranują siebie nawzajem słabo, zatem przyciągane są one silniej przez jądro, co prowadzi w konsekwencji do zmniejszania się rozmiarów atomów w okresach.

Ogólna tendencja zmian rozmiarów atomów pierwiastków przejściowych jest podobna, jak w przypadku pierwiastków grup głównych, jednak nie obserwuje się tak znaczących zmian. W okresach, przy przejściu od lewej do prawej strony, rozmiary atomów zmniejszają się dla pierwszych trzech pierwiastków, ponieważ rośnie ładunek jądra. Począwszy od kolejnego pierwiastka, wielkość ta pozostaje stała, ponieważ względnemu ekranowaniu przez elektrony podpowłoki d przeciwdziała zwykle wzrost efektywnego ładunku.

Promienie kationów są zawsze mniejsze od promieni macierzystych atomów, a dla tego samego pierwiastka, tym mniejsze, im większy jest ładunek kationu, np. %>    > r_ft),. Dzieje się

tak, ponieważ w kationie ładunek jądra przeważa nad ładunkiem elektronów powodując ich silne przyciąganie, jak również z tego względu, że utworzenie kationu jest często połączone z likwidacją ostatniej warstwy elektronowej.

Promienie prostych anionów, takich jak F” , Cl^- , Br^- , T , O^2-, S^2_, są zawsze większe od promieni macierzystych atomów. Jest to spowodowane przewagą ładunku elektronów nad ładunkiem jądra, co zwiększa ich wzajemne odpychanie, a jednocześnie proste aniony przyjmują konfigurację najbliższego gazu szlachetnego, a jak już wyżej wspomniano, konfiguracja elektronowa gazów szlachetnych charakteryzuje się znacznym rozsunięciem elektronów.

Wartości promieni atomów i jonów trzeciego okresu (w pm).

Na	Mg		Al	Si	P	s	Cl	Ar
186	160		143	117	110	104	99	154
Na^+	Mg^2+		Al^3+			s^2-	cr
95	65		50			184	181

Promienie kationów i anionów w grupach i okresach zmieniają się w taki sam sposób jak promienie atomów.

13