5409390515

Balladyna

Juliusz Słowacki

stanów, zaś w tworzeniu bohaterów fantastycznych Słowacki niczym Homer przypomniał, że światem ludzi rządzą siły nadprzyrodzone. „Balladyna” przemawia do czytelnika językiem zróżnicowanym stylistycznie.

Słowacki nadał każdej postaci cechy indywidualne w postaci charakterystycznego języka, jakim się posługuje. Na przykład język Grabca wystylizowany został na gwarę chłopską: Ej! ...w nogi! Jezus Maryja!/ A tom popadł w biedę,/ Szatana żona chce być mojej żoncj. Styl wypowiedzi Filona jest uwznioślony i kwiecisty, operujący aluzją literacką: Po co mi świecisz, małżonko Tytana,/ Twarzą, co przeszła z różowej na białą?/ Po co mi świecisz, Febie? Tyś do rana/ Miłością konał na Tetydy łonie. Celem Słowackiego jest nie tylko podkreślenie charakterystycznych cech bohaterów. Pozwala także uciec od dosłowności w świat sztuczności, gdzie śmieszność i groza splatają się ze sobą. Słowacki z dystansem ukazał sprzeczności tkwiące w człowieku i świecie. Rzeczywistość ukazana w „Balladynie” stanowi splot irracjonalnych wydarzeń i decyzji wymykających się spod kontroli. Ważnym elementem ukształtowania stylistycznego „Balladyny” jest również bogactwo form wypowiedzi. Bohaterowie wypowiadają się w formie dialogu, monologów oraz śpiewają piosenki (w akcie I Skierka śpiewa pieśń o malinach, w akcie II Alina śpiewa podczas zbierania malin). Często w dramacie słychać odgłosy polowania, dzwony podziemne czy choćby dzwonienie deszczowych rynien.

Konteksty i nawiązania

Zasadniczą inspirację do napisania „Balladyny” czerpał Słowacki z twórczości Williama Szekspira. Ze „Snu nocy letniej” zaczerpnięta została postać Titanii — przypomina ją Goplana (obu postaciom towarzyszą leśne duszki). Balladyna jest jak tytułowa bohaterka „Lady Makbet”, ponieważ bez skrupułów dąży do władzy, i podobnie jak Lady Makbet, zostaje naznaczona krwawym znamieniem na czole. Motyw dwu sióstr, złej i dobrej, spotykamy w licznych baśniach.

Czas zdarzeń w utworze to czasy bajeczne, dlatego z łatwością dostrzec można w „Balladynie” wpływy baśniowe — motyw dobrej i złej córki, występowanie fantastycznych postaci (Chochlik, Skierka, Goplana), obecność nadprzyrodzonych zdarzeń (zamiana Grabca w wierzbę).

Znaczącym źródłem inspiracji jest również Biblia, z której wywodzi się motyw krwawego piętna znajdującego się na czole mordercy, w tym wypadku — Balladyny (kainowe znamię).

W „Balladynie” można odnaleźć wiele motywów znanych z ballad Adama Mickiewicza, np. ze „Świtezianki” — miłość rusałki do wiejskiego chłopca, a z „Lilij” — morderczynię męża ukaraną przez siły nadprzyrodzone. Z „Dziadami” cz. II łączy „Balladynę” problematyka winy i kary.

Wśród wielu inscenizacji teatralnych najsłynniejszy był spektakl w reżyserii Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie w 1974 r. (Goplana, Chochlik i Skierka jeździli na hondach). W 2009 roku powstała pierwsza filmowa ekranizacja Balladyny (reż. Dariusz Zawiślak).

210