3582320531

Balladyna Juliusz Słowacki Opracował Mieczysław Ingot

WSTĘP

>    I. Geneza Balladyny

Na pierwszy plan wysuwa się historia, przeżywana przez emigrację polską, formującą się we Francji po upadku powstania listopadowego w atmosferze klęski i nadziei. Lata 1833-1834 upłynęły poecie w nastroju pesymizmu i niepokoju. Do optymizmu nie skłaniał go również układ stosunków w środowisku polskim. Światopogląd poety w dziedzinie filozofii przyrody i filozofii historii kształtował się pod wyraźnym patronatem idei ówczesnej niemieckiej filozofii i estetyki. Badacze przypuszczają, że pomysł na Balladyną mógł zrodzić się jeszcze w jesieni 1833, ostatecznie jednak została kończona grudniu 1834; drukiem została wydana wlipcu 1839. Naukowcy twierdzą, że w ciągu tak długiego okresu czasu dramat musiał ulec zmianom i że należy mówić o 2 wersjach Balladyny, tej z roku 1834 i tej z lat 1838-1839.

>    II. Balladyna w kontekście poglądów estetycznych

1.    Dylematy romantycznych teoretyków dramatu:

Słowacki pisał swoje dzieło w okresie bujnego rozwoju dramatu romantycznego i gorących polemik wokół stosunku sztuki dramatycznej do rzeczywistości. Fryderyk Schiller obserwował we współczesnym sobie dramacie niemieckim tendencję do wiernego kopiowania rzeczywistości i przeciwstawne jej dążenie do kreowania nie istniejącego świata. Jednak nie spełniało to ważnego warunku wielkiej sztuki: nie mogło wpoić widzom wartościowych idei. Do idei romantycznego dramatu fantastycznego nawiązywał Wiktor Hugo. Pisarz ten uważał, iż zadanie twórców dramatu miało polegać przede wszystkim na ukazaniu współbrzmienia różnych, często przeciwstawnych nastrojów i tonacji estetycznych.

2.    Kształt artystyczny Balladyny w oczach poety

List dedykacyjny. Fantazja i prawda, groteska lub logika rzeczywistości, wiara w artystyczny efekt stylizacji czy, przeciwnie, przekonanie o możliwości oryginalnego, prawdziwego odtwarzania świata przez pisarza - oto tradycja literacka określająca tło wystąpienia autora Balladyny. Nawiązywał do tej tradycji przewrotnie, mocniej niż poprzednicy ujawniając dwuznaczność postawy pisarskiej.

3.    Współcześni o Balladynie

Jarosław Maciejewski zwraca uwagę na dwoistość rozumienia intencji twórczych poety. Autorem tezy o groteskowym kształcie utworu był Stanisław Ropelewski, zajadły przeciwnik Słowackiego, do jego tezy dołączył się Edward Dembowski. Krasiński natomiast określił Balladynę jako utwór odsłaniający określone prawidłowości historyczne, podobnie myśleli Seweryn Goszczyński, Cyprian Kamil Norwid Ten ostatni interpretował dramat jako obraz starcia tradycji z historią, siłą wrogą tradycji, ale niezdolną do jej pokonania. Uosobieniem tradycji byli dla niego Kirkor, Pustelnik i Alina. Historię fatalną uosabiała Balladyna.

4.    Potomni o Balladynie

Między groteską a tragedią narodową. Najwybitniejszym badaczem twórczości Słowackiego był Juliusz Kleiner. Kazimierz Wyka, Wacław Kubacki, Jarosław Maciejewski uznali utwór za dramat historiozoficzny. Kubacki negował możliwość wyjaśniania dramatu w kategoriach groteskowych. Balladyna została wystawiona przez Hanuszkiewicza w roku 1973.

>    III. Dramat narodowych postaw

1