5662539545

Rozdział 1

czemu materiał staje się plastyczny, osiągając wydłużenie do 12% oraz całkowicie obrabiany skrawaniem przy wytrzymałości na rozciąganie 290-r700 MPa. Stosowane jest do wytwarzania drobnych odlewów części maszyn rolniczych, motoryzacyjnych (np. przeguby Cardana), armatury itp. Zgodnie z PN-EN 1562:2000, dzieli się je na dwa rodzaje oznaczone znakiem lub numerem. Cyfry w znakach podają kolejno minimalną wytrzymałość na rozciąganie i wydłużenie A_3f4 (min).

Przykłady oznaczeń:

• żeliwo ciągliwe białe np. EN-GJMW-350-4 posiada R,„ = 350 MPa i A_3>4= 4%,

• żeliwo ciągliwe czarne np. EN-GJMB-300-6 posiada R,„=300 MPa i A_3A=6%.

Żeliwa austenityczne

Żeliwa austenityczne, zwane dawniej żeliwami stopowymi, są to materiały wysokostopowe o osnowie austenitycznej, zawierającej nikiel (12-r36%) i mangan (0,5-7-7) oraz niekiedy miedź i chrom. PN-EN 13835:2005 określa gatunki żeliwa austenitycznego konstrukcyjnego oraz żeliwa specjalnego przeznaczenia. Oznacza się je symbolami EN-GJLA-XNi, dalej następują symbole chemiczne pierwiastków stopowych i liczby określające ich średnią procentową zawartość. Żeliwa te są odporne na działanie wysokiej temperatury i korozję lecz stosowane są głównie ze względu ich własności magnetyczne lub bardzo małą rozszerzalność cieplną.

Przykład oznaczenia: żeliwo konstrukcyjne o znaku EN-GJLA-XNiCuCr 15-6-2 (nr EN-JL3011) posiada R,„ =17Of210 MPa, moduł sprężystości E =85-^105-10³ MPa i wydłużenie A₅ =2%.

Staliwa węglowe

Staliwo węglowe wg PN - ISO 3755:1994 obejmuje 8 gatunków staliw w zależności od wartości wytrzymałości na rozciąganie i wartości wyraźnej granicy plastyczności oraz w zależności od tego czy dobór składu chemicznego pozostawia się producentowi, czy też jest on określony w normie (litera W przy oznaczeniu gatunku staliwa). Gatunki oznaczone literą W zawierają 0,25 % C, 1,0-1,5 % Mn, 0,6 % Si oraz inne pierwiastki, których suma nie powinna przekraczać 1 % (przeznaczone są do spawania). Staliwa zawierające do 0,25 % C są dobrze spawalne, do 0,35 % C spawalne. Oznaczenie gatunku staliwa składa się z liczb

Strona 10