5399619763

CZĘSCI: OBLICZA PARTYCYPACJI

refleksji nad własną praktyką oraz przekonanie i wiara w sens osobistego zaangażowania w proces modemizacji/transformacji społecznej, tak by być nie tyłko obserwatorem, ale także jej współuczestnikiem i współtwórcą. Charakterystyczna dla action research spirala badawcza okazywała się inspirująca w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o sens podejmowanych działań, ponieważ umożliwiała systematyczną (etapową) refleksję nad prowadzonymi w społeczności działaniami, tworzyła przestrzeń do samoobserwacji i samorozwoju oraz pozwalała integrować proces spoleczno-edukacyjny z fazami osiągania określonych rezultatów społecznych (poprzez realizację projektów grantowych). Poszukiwania środowiska CAL mieszczą się w przestrzeni dyscyplinarnej pedagogiki społecznej. Etos tej subdyscypliny wykracza bowiem poza standardy nauki akademickiej, ukierunkowanej na tworzenie, pomnażanie i uogólnianie wiedzy. Jak podkreśla Zbigniew Kwieciński, łączy wiedzę i mądrość rozumienia życia, rozjaśnianie jego perspektyw, wrażliwość na potrzeby ludzi, a także umiejętność budowania kompetencji do działania na rzecz rozwoju¹⁶. Z punktu widzenia praktyki ważnym wyróżnikiem pedagogiki, wśród nauk społecznych, jest fakt, że jej zadanie badawcze nie kończy się na dyskursywności tj. wyjaśnianiu i logicznym opisie rzeczywistości, ale polega także na próbie jej przekształcania, modelowania czy też prezentowania rozwiązań wzorcowych lub alternatywnych¹⁷. W swych relacjach ze światem pedagodzy społeczni orientują się na poprawę, „meliorację”, na zmianę środowiska życia w imię wartości i za pośrednictwem samych zainteresowanych. W metodologii przejawia się to podejściem badawczym o charakterze między dyscyplinarnym, umożliwiającym współpracę doświadczonych praktyków i zawodowych badaczy. Pedagog kieruje się przesłankami prakseologicznymi, jest nastawiony na zmianę, korygowanie, modelowanie, modernizację, projektowanie i reformowanie. Projektuje psy chospołeczny proces, którego rezultatem będą zmiany zachodzące w działaniu jednostki funkcjonującej w otoczeniu społecznym, przyrodniczym i kulturowym, czyli w środowisku.

Przedstawione powyżej założenia i cele były weryfikowane w ramach kilkudziesięciu projektów społecznych realizowanych przy użyciu różnorodnie pojmowanych strategii i metod badania w działaniu. Jednak trzy aspekty były zawsze obecne. Pierwszy, polegający na skoncentrowaniu się wokół proble-

¹⁶    Zbigniew Kwieciński, Studia i szkice z pedagogii pogranicza. Tropy-ślady-próby, Edytor, Poznań-Olsztyn 2000, s. 319.

¹⁷    Stanisław Kawula, Pedagogikajako swoista nauka o człowieku, [w:] Prace promocyjne z pedagogiki, red. W. Wiczkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2000, s. 14.