5399619765

części: OBLICZA PARTYCYPACJI

matyki rozwoju rozumianego w perspektywie społecznościowo/wspólnotowej. Drugi związany był z poszukiwaniem rozwiązań systemowych, niezależnie, czy dotyczyło to badań w jednym środowisku lokalnym (system lokalnego rozwoju), czy poziomu całego kraju (ogólnopolskie rozwiązania sieciowe). Trzecim aspektem było stosowanie perspektywy tworzenia rozwiązań systemowych oddolnie, poprzez stopniowe upowszechnianie doświadczeń jednostkowych.

Wybór metody action research (badania w działaniu) nie był, rzecz jasna, przypadkowy, lecz wynikał z przekonania, że jest ona unikatowym przykładem takiego postępowania badawczo-organizacyjnego, w którym badacz może być równocześnie inicjatorem zmiany - środowiskowej, instytucjonalnej, ale także własnej¹⁸.

11. Badanie w dziataniu — zintegrowane ujęcie lokalne

Ważnym źródłowym doświadczeniem, a następnie krytycznym punktem odniesienia w konstruowaniu metody ożywiania środowiska lokalnego były czteroletnie badania w działaniu realizowane przez autora tego tekstu w Olecku, w latach 1994-1998. Proces action research prowadzony był poprzez dwa uzupełniające się projekty społeczno-edukacyjne: „Przystanek Olecko”, który miał charakter diagnozy pedagogicznej i nawiązywał wprost do idei edukacji środowiskowej, a polegał na uruchomieniu zasobów kulturowych poprzez wykreowanie wizji „wspólnoty wyobrażonej”, oraz projekt „Dialog” (miał charakter interwencji w nurcie community development/participation, czyli aktywizacji i rozwoju społeczności lokalnej), który skupia! się na uruchomieniu współpracy środowiskowej poprzez komunikację społeczną.

Trzykrotnemu powtórzeniu wymienionych projektów środowiskowych („działania”) w ciągu kolejnych lat towarzyszyła refleksja („badanie”) nad możliwościami zainicjowania rozwoju poprzez zaplanowaną ścieżkę edukacyjną: od wizji zmiany (wyobrażenie), poprzez realizację (spełnienie), do zaadaptowania (zmiana postaw). Inaczej mówiąc, inspirowano, realizowano i obserwowano podstawowy dla tej pracy proces zmiany społecznej prowadzący od kultury (postawy), poprzez edukację (kompetencje) do rozwoju lokalnego (realizacja potrzeb i aspiracji).

Na etapie badania lokalnego zakreślono i wstępnie zdefiniowano kluczowe elementy endogennego rozwoju społecznego przebiegającego, zdaniem auto-

^,8 Danuta Lalak, Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Wydawnictwo Akademickie ŻAK, Warszawa 2010, s. 72.

21